Fa 
En 
بسم الله الرحمن الرحیم
زندگینامۀ ناصرخسرو
• نام¬های دیگر:
قُبادیانی، حجّت خراسان، حجّت.
• مشخصات:
- ابومُعین ناصر بن خسرو بن حارث قُبادیانی بلخی، با نام شاعرانۀ «حُجّت»، می¬تواند به عنوان یکی از با دانش¬ترین شُعرای تاریخ ادبیات فارسی برشمرده شود.
- ناصر خسرو متولد 9 ذیقعده 394 قَمری در قُبادیان تاجیکسانِ امروزی بود و در سال 481 قمری در سن 87 سالگی در درّۀ یُمگانِ ناحیۀ بلخ افغانستان، در تنهایی و تبعید، چشم از جهان فروبست.
- لقب «حکیم» را در فرهنگ ایرانی به هر کسی نمی¬دهند. عموماً افراد برای داشتن این لقب باید بر چندین رشتۀ علمیِ متفاوت از جمله نجوم، ادبیات، طب، فلسفه، حساب و... تسلط کامل می¬داشتند. به همین دلیل است که ناصرخسرو نیز، یکی از معدود حُکمای تاریخ ما به حساب می¬آید.
- ناصرخسرو در زمان غَزنویان و سلجوقیان زندگی می¬کرد. او رابطۀ خوبی با دربار و حاکمیت آن دوران نداشت. چرا که آن¬ها حکومت¬های تُرکی بودند که حکومتشان نه جنبۀ ملی داشت و نه دینی. آن¬ها دست نشاندۀ گوش به فرمان حکومت¬های اعراب در ایران بودند.
- ناصر خسرو تا سن چهل سالگی به زندگی معمولی خودش می¬پرداخت، اما در این سن، در پی خوابی که دیده بود، از خواب غفلت بیدار می¬شود و مسیر زندگی خود را تغییر می¬دهد و به جهانگردی می¬پردازد.
- ناصرخسرو در قاهرۀ مصر، به مذهب شیعۀ اسماعیلی گرایش پیدا کرد و تا آخر عمر از داعیان؛ یا دعوت کنندگان این مذهب در ایران و اطراف آن بود.
- مرکز خلافت اسماعیلیان در مصر بود. اما آن¬ها در ایران تبلیغات زیادی داشتند و نمایندگان مهمی از جمله حسن صباح، خواجه نظام¬الملک و ناصرخسرو را، که از نوادر تاریخ ایران بودند، به نمایندگی خود انتخاب کردند.
- اسماعیلیان معتقد بودند که بعد از امامِ صادق (ع)، فرزند بزرگش اسماعیل، امام غایب و زمان است و امامان مذهب شیعه را از هفت نفر، بیشتر نمی¬دانستند.
- با اینکه ما ناصر خسرو را صرفاً به عنوان یک شاعر می¬شناسیم، اما از او آثار شعر و نثر متعددی به جا مانده است. این آثار عبارتند از؛ سفرنامه ناصر خسرو، وجه دین، جامع الحکمتین، زادالمسافرین، سعادت نامه و مجموعۀ قصیده¬ها.
- سبکِ شعری ناصر خسرو، سبک «خراسانی» است که در آن روزگار، سبکِ شعری همۀ شعرا بوده است. سبک خراسانی از لحاظ زبانی سخت و نتراشیده و دُرشت است و از لحاظ محتوایی، بیشتر به خوش گذرانی و گذرا بودن دنیا و زندگی اشاره می¬کند. اما ناصر خسرو، در سراسر اشعارش، مُدام در حال ارائۀ دیدگاه¬های اخلاقی و اَندَرزگونه از زندگی و اخلاقیات انسانی است.
- ناصر خسرو در کنار حافظ و رودکی، عضو تیم سه نفرۀ شاعران حافظ قرآن، در تاریخ ایران است.
- ناصر خسرو را جدا از شاعری، باید یک فیلسوف و نظریه پرداز و حکیم به حساب آورد. او با پیروان ادیان و مذاهب مختلف، از جمله مسیحیان، زرتشتیان، مانویان، یهودیان و مسلمانان به بحث¬های علمی و دینی می¬پرداخت و در خیلی مواقع ایشان را قانع می¬کرد تا به مذهب شیعه اسماعیلی گرایش پیدا کنند.
- ناصر خسرو، به دلیل داشتن عقاید جدید اسماعیلی که در آن زمان، افکار انقلابی به حساب می¬آمده، عموماً روابط خوبی با حاکمان و شاهان نداشت و به همین دلیل، مورد تبعید و اذیت و آزار آنان قرار می¬گرفت و در آخر عمر نیز، به درّۀ یُمگان در افغانستان، تبعید شده بود!
• یک نمونه از اشعار ناصر خسرو:
نِکوهش مکُن چرخ نیلوفری را
بُرون کن ز سر باد و خیره¬سَری را
چو تو خود کُنی اَختر خویش را بد
مَدار از فلک چشمِ نیک اَختری را
اگر تو از آموختن سر بِتابی
نجوید سرِ تو، همی سروری را
درختِ تو گر بارِ دانش بگیرد
به زیر آوری چرخ نیلوفری را
گردآورنده: رضا زارنجی.
منبع: مقدمه گزیده قصاید ناصر خسرو، جعفر شعار.
