دلایل غیبت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)(قسمت پایانی)

بسم الله الرحمن الرحیم

دلایل غیبت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)(قسمت پایانی)

در این قسمت به ادامه دلایل غیبت حضرت مهدی عج الله تعالی فرجه الشریف می پردازیم:

6- تنبیه وتنبه مردم(ستم و ظلم مردم به خودشان)
ادب کردن انسان‌ها به ويژه مسلمان‌ها يکي ديگر از فلسفه‌هاي غيبت است؛ چرا که بيشتر آن‌ها در زمان حيات و حضور امامان پيشين، آن‌گونه که شايسته بود از ايشان استفاده و حمايت نکردند. افزون بر آن، گاهي با برخوردهاي ناشايست خود باعث محروم‌شدن جامعه بشري از فيض آن‌ها شدند.
امير مؤمنان، علي(ع) در اين‌باره فرمود:...وَ اعْلَمُوا أَنَّ الْأَرْضَ لَا تَخْلُو مِنْ حُجَّةٍ لِلَّهِ وَ لَكِنَّ اللَّهَ سَيُعْمِي خَلْقَهُ مِنْهَا بِظُلْمِهِمْ وَ جَوْرِهِمْ وَ إِسْرَافِهِمْ عَلَي أَنْفُسِهِم...‏ ؛[1] آگاه باشيد زمين از حجّت الهي خالي نمي‌ماند؛ ولي خداوند به دليل ستم پيشگي و زياده‌روي انسان‌ها، آنان را از وجود حجّت خود محروم مي‌كند.
امام باقر(ع) نيز در اين‌باره مي‌فرمايد: ...وَ أَنْتُمْ قَوْمٌ تُحِبُّونَّا بِقُلُوبِكُمْ وَ يُخَالِفُ ذَلِكَ فِعْلُكُمْ وَ اللَّهِ مَا يَسْتَوِي اخْتِلَافُ أَصْحَابِكَ وَ لِهَذَا أُسِرَّ عَلَي صَاحِبِكُم‏...؛[2] شما مردمي هستيد كه با دل، ما را دوست مي‌داريد؛ ولي عمل شما با اين محبت، ناسازگار است. به خدا سوگند! اختلاف اصحاب پديد نمي‌آيد و به همين دليل صاحب شما از دست شما گرفته مي‌شود....

7- ستم به فرزندان امام علی ع
حضرت علي بن ابيطالب ( عليه السلام ) در روايتي از وقايع غيبت و پيامدهاي آن سخن مي گويد و وقايع مربوط به آن دوران را به حوادثي كه براي قوم حضرت موسي ( عليه السلام ) رخ داده است، تشبيه كرده ،تصريح مي نمايد كه سرگرداني و تحير مسلمانان در زمان غيبت حضرت مهدي چندين برابر سخت تر و بيشتر از دوران سرگرداني و تحير قوم حضرت موسي ( عليه السلام ) خواهد بود . آن گاه در اشاره به علت اين پيش آمد مي فرمايد : « و با ضطهادكم ولدي … : شما به دليل ظلم و ستم هايي كه به فرزندان من خواهيد كرد به اين مساله و سختي هاي آن دچار خواهيد شد ». [3]
اما با وجود تصريح امام ( عليه السلام ) به اين موضوع مردم در اثر غرق شدن در دنيا و زخارف آن چند سال بعد از شهادت وي ، امام حسن ( عليه السلام ) و امام حسين ( عليه السلام ) را به آن وضع رقت بار به شهادت رساندند و امامان بعدي را نيزمسموم كردند . در نتيجه وقتي نوبت به آخرين حجت الهي مي رسد خدا به دليل لطفي كه بر بندگان خود دارد، با وجود ناسپاسي آنان ، او را در پس پرده ي غيبت براي هدايت مردم و حفظ نظام هستي ذخيره مي نمايد .

8- عدم آمادگی جهانی برای پذیرش حکومت مهدی عج
ظهور حضرت مهدى عج به عنوان «خاتم الاوصیا» و منجى بشریت و کسى که در کره زمین دین اسلام را بر تمامى دین ها پیروز مى گرداند، قطعاً به زمینه و آمادگى جهانى نیازمند است. تشکیل حکومت جهانی و ایجاد جامعه آرمانی، نیاز به آمادگی عموم مردم دارد و این آمادگی نیاز به رشد فکری و اصلاحات اجتماعی و سیاسی دارد که با مرور زمان به وجود می‏آید، زیرا انسان‏ها باید ظلم و ستم‏های‏حکومت ظالمان را تجربه کنند و بدانند که حکومت‏های موجود، حکومت‏های آرمانی نبوده و جامعه‏ای که آنها در آن زندگی می‏کنند، جامعه مطلوب نیست. می‏بایست مردم از تمام حکومت‏ها خسته شده و قطع امید کنند و فقط منتظر امام باشنددر دوران غیبت، مردم جهان به تدریج برای ظهور آن مصلح حقیقی و سامان دهنده وضع بشر، آمادگی عملی و اخلاقی پیدا می کنند. از سوی دیگر حکومت جهانی امام زمان(ع) براساس خدا محوری، عدالت گرایی و قانون گرایی شکل می‏گیرد که پذیرش آن نیاز به زمینه سازی دارد؛ زیرا پذیرش چنین حکومتی را مخالفان و جموداندیشان برنمی‏تابند.
انجام این امور نیاز به تکامل علوم و معارف و ترقی و رشد فکری و اخلاقی بشر دارد، به طوری که قابلیت برای حکومت واحد جهانی در راستای تحقیق احکام الهی فراهم باشد و جامعه بشری به این مطلب برسد که هیات های حاکمه با روش های گوناگون نمی توانند از عهده اداره امور برآیند، و مکتب های سیاسی و اقتصادی مختلف دردی را درمان نمی کنند، اجتماعات و کنفرانس ها و سازمان های بین المللی و طرح ها و کوشش های آنها به عنوان حفظ حقوق بشر نمی توانند نقشی را ایفاء کنند و از تمام این طرح ها که امروز و فردا مطرح می شود مایوس شود. وقتی اوضاع و احوال اینگونه شد و مردم از تمدن منهای دین، معنویت و انسانیت به ستوده آمدند و تاریکی و ظلمت جهان را فرا گرفت، ومردم از حکومت‎ها و سیاستهای مبتنی بر آرا و اندیشه‎های گسسته از وحی و مدیریت و رهبری الهی مأیوس و ناامید گردیده ظهور یک مرد الهی در پرتو عنایت حق، مورد استقبال مردم جهان قرار می گیرد وهمه ملتها از نظر روحی و فکری پذیرای چنان حکومتی با چنان رهبری میشوند . در این شرایط ، پذیرش جامعه از ندای روحانی یک منادی آسمانی بی نظیر خواهد بود، زیرا در شدت ظلمت و تاریکی، درخشندگی نور نمایان تر می گرددو مردم .برای آمدن منجی کل و امام عدل و فضیلت، لحظه شماری نمایند در چنین شرایطی است که اراده و خواسته ملتها مجال هر گونه توطئه‎ای را از قدرتهای شیطانی می‎گیرد و حجت خدا با تکیه بر مشیت خدا و به پشتوانه خواست عمومی ملتها می‎تواند، حکومت عدل‎گستر خویش را برپا نماید. بنابراین مى توان فقدان آمادگى جهان را یکى از فلسفه ها و حکمت هاى غیبت امام مهدى - عجل اللّه تعالى فرجه - بر شمرد.[4)
پس غییت، متاثراز رفتارها و عملکرد یشریّت یوده و تغییر و اصلاح این رفتارها، می‏تواند خود، مهم‏ترین عامل ظهور یاشد.

9- خالی نماندن زمین از حجت
از سنت های دائمی الهی این است که از آغاز آفرینش، بشر را تحت سرپرستی یک راهنما و رهبر قرا رداده است و برای هر قوم و ملتی رسولی فرستاده تا آن رسول، مردم را از عذاب الهی بترساند و وصی و خلیفه و جانشین و امام پس از او نیز همان سیره و روش پیامبر را عمل کرده و مردم را به اهداف الهی نزدیک کرده است.
حضرت علی علیه السلام فرمود: «لا تخلوا الارض من قائم بحجة الله[5]; هیچگاه زمین از کسی که قائم به امر الهی باشد خالی نخواهد ماند.»
همچنین فرمود: «بدانید زمین از حجت خدا خالی نمی ماند، ولی خداوند به خاطر ظلم و جور و اسراف مردم بر خودشان آن ها را از دیدار او کور خواهد ساخت.»[6]

با توجه به روایات فوق و بررسی دوران زندگی امامان معصوم علیه السلام که هیچ کدام با مرگ طبیعی از دنیا نرفتند، اگر آخرین حجت الهی نیز غایب نمی شد و درمیان مردم حضور عادی می داشت، یقینا به سرنوشت امامان دیگر دچار می شد، و مردم برای همیشه از فیض الهی محروم می شدند. خداوند متعال با حکمت بالغه اش آخرین حجت خود را به وسیله غیبت حفظ و صیانت نموده تا زمین از حجت حق خالی نماند.
10- امتحان و آزمایش انسان ها
بدون ترديد، يکي از سنّت‌هاي خداوند، آزمايش انسان‌ها و گزينش انسان‌هاي موفق است؛ از اين رو صحنة زندگي همواره صحنة آزمايش است، تا انسان‌ها در پرتو باورهاي صحيح، انجام دستورهاي الهي و شکيبايي در برابر ناملايمات، تربيت يافته و به کمال برسند. يكي ديگر از حكمت‏هاي غيبت حضرت مهدي(ع) آزمايش مردم است. از آن‌جا كه اين نوع آزمايش، به دليل عدم حضور ظاهري امام، بسيار مشكل و طاقت‌فرسا است، در تكامل روحي انسان‏ها نقش بسيار مهم و مؤثري دارد. با اين آزمايش است که آشكار مي‌شود چه كسي ثابت قدم و استوار، و چه كسي در ايمان و اعتقاد سست و مردد است. جابر جعفي مي‌گويد به امام باقر(ع) عرض کردم فرج شما چه هنگام خواهد بود؟ حضرت فرمود: هَيْهَاتَ هَيْهَاتَ لَا يَكُونُ فَرَجُنَا حَتَّي تُغَرْبَلُوا ثُمَّ تُغَرْبَلُوا ثُمَّ تُغَرْبَلُوا يَقُولُهَا ثَلَاثاً حَتَّي يَذْهَبَ الْكَدِرُ وَ يَبْقَي الصَّفْوُ؛[7] هيهات، هيهات ]و سه بار تکرار کرد[ فرج ما فرا نمي‌رسد تا زماني که شما غربال شويد، تا خداوند ناخالصي‌ها را محو و نابود كند و آنچه خالص و زلال است باقي نهد.
علي بن جعفر از برادرش امام کاظم(ع) روايت کرده است که فرمود: هرگاه پنجمين پيشوا از سلاله هفتمين پيشوا ناپديد شود، پس خدا را خدا را مواظب باشيد! در حفظ دين و آيين خود. در نظر داشته باشيد، هيچ کس شما را از دينتان جدا نسازد. فرزندم صاحب الأمر، ناگزير داراي غيبتي خواهد بود، تا كسي كه به اين امر قائل است از آن باز گردد. همانا آن، آزمايشي از جانب خدا است كه خداوند خلق خود را به آن وسيله مي‏آزمايد.[8] روشن است كساني در اين امتحان بزرگ سربلند خواهند بود كه داراي مرتبت والايي از ايمان و عمل صالح باشند و كساني‏كه دراين امور دچار کاستي باشند، بيشتر دچار لغزش و سقوط خواهند شد.

پی نوشت ها:
[1]. نعمانی، الغيبة، ص 141، ح2.
[2]. علامه مجلسي، بحار الانوار، ج52، ص110.
.[3] بحارالنوار. .ج1. ص111. ح6.
.[4] ، امامت و مهدویّت ،لطف الله صافى ، ج 3، ص 143ـ150.
[5]. کمال الدین، شیخ صدوق، انتشارات مسجد جمکران، دوم، 1382، ج 1، صص 542 ـ 543؛ نهج البلاغة، حکمت 147.
.[ 6] کافی، ج 2، ص 164; ر.ک مکیال المکارم، ص 160.
(7)شيخ طوسی, کتاب الغيبة, ص339.
(8) شيخ کلينی, کافی, ج1, ص336؛ شيخ صدوق، كمال الدين و تمام النعمة، ج2, ص359.

گرد آورنده : واحد تحقیق و پژوهش موسسه فرهنگی قرآن و عترت اسوه تهران