سرگیجه در طب سنتی(قسمت دوم)

(بسم الله الرحمن الرحیم)
/سرگیجه در طب سنتی(قسمت دوم)/

افزایش گازهای موجود در بدن و افزایش اخلاط
از دلایل دیگری که برای سرگیجه مطرح می‌شود ریاح است. ریاح، بادها و گازهای زائد موجود در بدن هستند که معمولاً از دستگاه گوارش نشات گرفته‌اند در (حالت عادی به دنبال عمل هضم، مقداری گاز در لوله گوارش تولید می‌شود).
اگر مقدار گازهای تولید شده از حدی بالاتر رود، به دلیل سبک بودن حرکتی رو بالا دارند و می‌توانند به مغز رسیده و باعث سرگیجه و سیاهی رفتن سر شوند.
در برابر سرگیجه به علت افزایش ریح (گاز)، سرگیجه به علت افزایش اخلاط وجود دارد.
به علت سنگینی اخلاط، این سرگیجه‌ها با احساس سنگینی در سر همراه هستند. ولی در سرگیجه به علت ریاح، سبکی در سر حس می‌شود (ریاح سبک هستند و به راحتی حرکت می‌کنند).)
مانند سایر مسائل در طب سنتی، در رابطه با سرگیجه هم بایستی ابتدا علت‌یابی شود؛ فردی که اختلال در هضم داشته و دچار یبوست است، مواد دفعی که به موقع دفع نشده‌اند تولید گازهای سمی در بدن می‌کنند که این گازها به سمت مغز حرکت کرده و ایجاد سردرد و سرگیجه می‌کنند.
اختلال در رحم، عادت ماهیانه و کلیه نیز می‌تواند نظیر این مشکلات را به دنبال داشته باشد. یکی از بهترین درمان‌ها برای چنین مشکلاتی، روغن مالی با روغن‌های نافذ روی شکم، معده و پهلوها است.
برای نمونه روغن مالی با روغن بابونه در محل شکم و پهلوها و گرم نگه داشتن این نواحی باعث می‌شود اگر ریحی در سیستم گوارش، تناسلی و یا ادراری وجود دارد، برطرف شود.
گاهی روغن مالی در ناحیه سر و پیشانی به علت تحلیل بردن گازها را توصیه می‌شود.

تجمع بلغم و سودا در سر
گاهی اوقات ماده (اکثراً بلغم و سودا) در مغز تجمع می‌یابند و ایجاد سرگیجه می‌کنند. این اخلاط سرد هستند و تجمع این اخلاط می‌تواند اشکالاتی در حافظه، فکر و حواس به وجود آورد. اولین اقدام درمانی، پرهیز از سردیجات و شرایط سرد است. در مرحله بعد درمان با گرمی‌جات (به خصوص در فصول سرد و همراه با برف و باران و باد سرد) مطرح می‌شود.
استفاده از غذاهای با مزاج سرد (مانند ماهی، ماست، دوغ، سالاد و ...) به خصوص در هنگام شب برای این افراد مضر است و می‌تواند سرگیجه و حتی تهوع شدید را به دنبال داشته باشد.
در عوض استفاده از غذاهای رو به گرم (مانند آب گوشت سبک، تخم مرغ آبپز یا حریره بادام) به عنوان شام برای این افراد توصیه می‌شود.
یکی از روش‌های پاکسازی بدن و دماغ در طب سنتی تنقیه گوارشی است که در این روش مایعی به داخل روده فرستاده می‌شود و به همراه خود مواد زائد را دفع می‌کند و پس از آن شخص احساس سبکی می‌کند.
بوئیدن بوهای خوش برای تقویت مغز و برای رفع انواع سرگیجه‌ها می‌تواند بسیار مفید باشد. در افراد دموی (با غلبه خلط دم) حجامت و فصد تحت نظر پزشک متخصص می‌تواند مفید باشد.
همانند سردردهای مشارکتی، سرگیجه‌های مشارکتی ناشی از معده یا شریان‌های سر و گردن نیز وجود دارد. به همین دلیل می‌توان گفت بعضی از فشارخون‌ها ایجاد سردرد می‌کنند؛ از طرفی کم شدن فشارخون نیز می‌تواند سردرد ایجاد کند.
در قدیم با استفاده از واژه‌های اخلاط و مزاج، مسائل و موضوعات طبی از این قبیل توضیح داده شده‌اند و در علم روز با واژه‌های جدید بیان شده که می‌توان بین این مفاهیم تطبیق‌هایی را مطرح کرد که نمونه آن را در بالا مشاهده نمودید.

تشخیص و درمان
برای جمع‌بندی باید این‌طور بیان کرد که در مبحث سرگیجه مانند سایر مباحث مطرح شده، اولین و مهم‌ترین قسمت درمان، تشخیص علت است.
علت یا مربوط به خود مغز است شامل افزایش سردی یا مواد سرد در مغز و یا مربوط به سایر اعضا می‌باشد که به طور مشارکتی منجر به بروز سرگیجه شده‌اند. مثلاً وجود مشکلات و اختلال عملکرد در دست و پا، رحم، مثانه و کلیه می‌تواند ایجاد سرگیجه نمایید. در قدم بعدی با توجه به علت بایستی به درمان اقدام کرد.

گردآورنده:زینب قاری