مرگبارترین بیماری‌های واگیردارباکتریایی تاریخ

باکتری ها، ارگانیسم های کوچک تک سلولی هستند که مواد غذایی مورد نیاز خود را از محیط اطراف خود تامین می کنند. گاهی مواقع، این محیط می تواند کودک شما و یا هر موجود زنده ی دیگری باشد. باکتری ها بسیار کوچک هستند و مشاهده ی آنها بدون میکروسکوپ امکان پذیر نیست. برای اینکه متوجه شوید باکتری ها چقدر کوچک هستند، کافی است بدانید که در یک قاشق چای خوری، میلیارد ها باکتری وجود دارند. این به این معناست که باکتری ها حتی از یک دانه ی نمک یا نوک سوزن نیز کوچکتر هستند. اگر می توانستید نگاهی به انواع مختلف باکتری ها بیاندازید متوجه می شدید که این ارگانیسم ها به تمام اشکال یافت می شوند. برخی از آنها شبیه توپ، برخی شبیه ویرگول و برخی دیگر نیز مشابه میله، دراز و باریک هستند. برخی از باکتری ها با زوائد طولی مو مانندی پوشانده شده اند که به آنها کمک می کنند تا بتوانند در محیط حرکت کنند.

تعدادی از باکتری ها برای بدن مفید هستند چرا که به فعالیت منظم دستگاه گوارش کمک کرده و از ورود باکتری های آسیب رسان به درون بدن ممانعت می نمایند. برخی دیگر از باکتری ها نیز به منظور تولید دارو و واکسن مورد استفاده قرار می گیرند. اما باید توجه کرد که باکتری ها می توانند دردسر ساز نیز باشند و منجر به عفونت بخش های مختلف بدن نظیر دستگاه ادراری، گوش، گلو(توسط استرپتوکوک ها) و غیره شوند برای از بین بردن عفونت های باکتریایی می توان از آنتی بیوتیک ها استفاده کرد.

تفاوت عفونت و بیماری

بین دو مفهوم عفونت و بیماری تفاوت وجود دارد. عفونت زمانی ایجاد می شود که ویروس ها، باکتری ها و دیگر میکروب های بیماری زا وارد بدن شده و شروع به تکثیر نمایند. این در حالی است که بیماری زمانی به وجود می آید که سلول ها در نتیجه ی عفونت با عوامل مذکور، دچار آسیب شده باشند و علائم و نشانه های بیماری ظاهر شود.
سیستم ایمنی به هرگونه عفونت ایجاد شده واکنش نشان می دهد. بدن با ارتشی متشکل از گلبول های سفید، آنتی بادی ها و دیگر مکانیسم های دفاعی دیگر تلاش می کند تا از شر عفونت خلاص شود. بعنوان مثال، در حین مبارزه با ویروس سرما خوردگی، بدن دچار علائمی مانند سرفه، عطسه و تب می شود.

تعریف باکتریهای بیماری‌زا

پاتوژنز عفونت باکتریایی شامل آغاز فرایند عفونت و مکانیسم‌هایی است که منجر به ایجاد علائم و نشانه‌های بیماری می‌گردد.

خصوصیات باکتری‌های بیماری‌زا شامل قابلیت فرایندهای انتقال و اتصال به سلول‌های میزبانی توکسین زایی و توانایی فرار از سیستم ایمنی میزبان است. بسیاری از عفونت‌های ناشی از باکتری‌های بیماری‌زای معمول به صورت مخفی یا بدون علامت بالینی می‌باشند. بیماری در صورتی رخ می‌دهد که باکتری‌ها یا واکنش‌های ناشی از پاسخ ایمنی علیه آن‌ها به میزان کافی به فرد آسیب برسانند.

اتصال(Attachment): فرایندی است که طی آن باکتری‌ها به سطح سلول‌های میزبان متصل می‌گردند. هنگامی که باکتری وارد بدن میزبان می‌شود اتصال اولین مرحله اصلی در فرایند عفونت است.

حامل یا ناقل(carrier): انسان یا حیوان مبتلا به عفونت بدون علامت بالینی که قادر است عفونت را به انسان یا حیوان حساس دیگر منتقل نماید.

عفونت: تکثیر عامل عفونی در بدن را گویند. تکثیر باکتری‌هایی که جزء فلور طبیعی دستگاه گوارش و پوست می‌باشند در جایگاه طبیعی خود عموماً به عنوان عفونت تلقی نمی‌شوند. از طرفی تکثیر باکتری‌های بیماری‌زا مانند گونه‌های سالمونلا حتی در صورتی که فرد بدون علامت بالینی باشد نیز عفونت گفته می‌شود.

تهاجم(invasion): فرایندی است که طی آن باکتری‌ها و قارچ‌ها و انگل‌های حیوانی به داخل سلول بافت‌های میزبان وارد شده و سپس در بدن گسترش می‌یابند.

غیر پاتوژنز (غیر بیماری‌زا): میکروارگانیسمی است که بیماری ایجاد نکند که این میکروارگانیسم می‌تواند بخشی از فلور طبیعی باشد.

پاتوژنز فرصت طلب: میکرو ارگانیسمی که فقط در صورت بروز اختلال در سیستم ایمنی میزبانی مثل افراد با نقص ایمنی بیماری ایجاد کند.

پاتوژن: میکرو ارگانیسمی است که قادر به ایجاد بیماری باشد.

پاتوژنیستی (بیماری‌زایی): توانایی یک عامل عفونی جهت ایجاد بیماری را گویند.

توکسین زایی: توانایی یک میکروارگانیسم در تولید توکسین به منظور پیشرفت بیماری را گویند.

ویرولانس: شدت بیماری‌زایی میکروارگانیسم راگویند. عوامل بیمار یزا در صورتی که به تعداد اندک وارد میزبان شوند نیز قادر به ایجاد بیماری می‌باشند. ویرولانس شامل اتصال و تهاجم و توکسین زایی میکروارگانیسم است.

انتقال عفونت

باکتری‌ها و سایر میکروارگانیسم‌ها با محیط اطراف خود از جمله انسان‌ها و حیوانات سازگار شده‌اند وقادرند در میزبان به‌طور طبیعی ساکن گردند و زیست نمایند. به این دلیل بقای باکتری‌ها تضمین می‌گردد واحتمال انتقال آن‌ها نیز افزایش می‌یابد. باایجاد عفونت بدون علامت بالینی یا بیماری خفیف به جای نابودی میزبان میکروارگانیسم‌هایی که به‌طور طبیعی در بدن انسان‌ها زیست می‌نمایند توانایی انتقال خود از یک فرد به فرد دیگر را افزایش می‌دهند.

برخی از باکتری‌ها که به‌طور معمول در انسان بیماری ایجاد می‌کنند به‌طور اولیه در حیوانات وجود دارند و انسان هارا به‌طور اتفاقی آلوده می‌سازند به عنوان مثال گونه‌های سالمونلا و کمپیلوباکتر به‌طور مشخصی حیوانات را آلوده می‌سازند و از طریق فراورده‌های غذایی آن‌ها به انسان قابل انتقال می‌باشند. سایر باکتری‌ها در اثر تصادفی و بروز اشتباه قادر به ایجاد عفونت شدید در انسان می‌باشند.

به عنوان مثال یرسینیاپستیس عامل طاعون دارای چرخه حیاتی است که به خوبی با جوندگان و کک‌های آن‌ها تطابق یافته‌است و انتقال آن به انسان از طریق کک‌ها اتفاقی است.باسیلوس آنتراسیس عامل سیاه زخم در محیط زیست می‌نماید وگاهی موجب عفونت حیوانات می‌شود و همچنین از طریق فراورده‌هایی مانند پشم فرآوری نشده آن‌ها قابل انتقال به انسان است.

گونه‌های کلستریدیوم در محیط به صورت پراکنده وجود دارند و از طریق گوارشی یا آلوده شدن زخم‌ها با خاک مانند قانقاریای گازی ناشی از کلستریدیوم پرفرینجس و کزاز ناشی از کلستریدیوم تتانی به انسان منتقل می‌گردد.

تظاهرات بالینی بیماری مانند اسهال سرفه و ترشحات تناسلی حاصل از میکروارگانیسم‌ها اغلب موجب تسهیل انتقال آن‌ها می‌شوند.

ویبریوکلرا قادر به ایجاد اسهال شدید است و می‌تواند آب شور و شیرین را آلوده نماید. آب آشامیدنی و اغذیه دریایی مانند صدف وخرچنگ نیز ممکن است آلوده گردند. بلع آب و غذاهای دریایی آلوده می‌تواند منجر به ایجاد عفونت و بیماری شود.

بسیاری از باکتری‌ها از طریق دست بین افراد منتقل می‌شود. شایع‌ترین مسیر ورود باکتری‌ها به بدن مناطقی هستند مانند دستگاه‌های تنفس گوارش تناسلی و ادراری که در آن‌ها غشا غشاهای مخاطی در مجاورت پوست قار می‌گیرند. مناطق آسیب دیده غشاهای مخاطی و پوست مانند بریدگی سوختگی و سایر آسیب‌ها نیز مکان‌های شایع ورود عوامل بیماری‌زا می‌باشند. پوست و سطوح مخاطی طبیعی و سالم به عنوان سددفاعی اولیه علیه عفونت می‌باشند و باکتری‌ها بیماری‌زا جهت ایجاد بیماری باید بر این سد دفاعی غلبه نمایند.