درمذمت غضب

بسم الله الرحمن الرحیم
در مذمت غضب
یکی دیگر از محرماتی که باید سالک الی الله از آن دوری نماید غضب است که خود عامل دیگری است که انسان را وادار به غیبت می کند.
هنگامی که انسان از کسی ناراحت می شود برای اینکه شعله قهای کینۀ خود را خاموش کند و خشم خویش را فرونشاند مرتکب غیبت می گردد به گمان اینکه اگر حیثیت و آبروی خصم خود را ببرد دلش آرام خواهد گرفت، ولی غافل از اینکه غضب در این گونه موارد چه خطرها و زیانهایی به بار می آورد که دنیا و آخرت انسان را نابود می کند. اینک برخی از روایاتی را که درباره آثار سوء غضب رسیده است نقل می کنیم.

آثار سوء غضب
امیرمؤمنان علیه السلام فرمود: 1
خشم و غضب صاحبش را هلاک می کند و زشتیهایش را آشکار می سازد.

رسولخدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: (2).
غضب ایمان را فاسد می کند همان گونه که سرکه عسل را تباه می سازد.

حضرت امام محمد باقر علیه السلام فرمود :
غضب پارۀ آتشی است از شیطان که در دل آدمی برافروخته می شود، و هرگاه یکی از شما خشمناک شود چشمهایش سرخ می گردد و رگهای گردنش باد می کند و شیطان در وجودش وارد می شود [و بر او مسلط می گردد]. پس، هرگاه یکی از شما از بروز این حالت بر خویش بترسید به زمین بچسبد، زیرا وسوسۀ شیطان در آن هنگام از او دور می شود [و احتمالاً چون آدمی از خاک است آنگاه که خاک نشین شود خاکی می شود و آرام می گیرد].(3)
فرو بردن خشم بهترین راه علاج
همان گونه که در آثار سوءِ غضب گفتیم، خشم و غضب اگر کنترل نگردد چه بسا جنایتها و گناهانی را موجب شود
شود که جبران آن غیر ممکن است. آنگاه که آتش خشم شعله می کشد انسان خشمگین به هر چیز متوسل می شود تا خشم خویش را فرو نشاند و عقدۀ دل بگشاید و این وسایل عبارت است از: دشنام، تهمت، غیبت، دروغ، افترا، توهین و تحقیر، ضرب و جرح و مانند آن. بدیهی است آن که با این گونه وسایل غضب خویش فرو نشاند آتش دوزخ را در وجود خود مشتعل ساخته است که در آن خواهد سوخت و نابود خواهد شد.
او گمان می کند که طرف مقابل را ناراحت کرده و خود آسوده خاطر است، ولی امیر مؤمنان علیه السلام می فرماید:
غضب [همانند] آتش بر افروخته شده ای است که هر کس آن را فرو نشاند[و بر غضب خود مسلط شود] آن آتش را خاموش ساخته است و کسی که [جلوی] غضب خود را آزاد بگذارد [و آن را مهار نکند] اول کسی که در شعلۀ آن می سوزد خود اوست.(4)
پس، انسان باید هنگام خشم و غضب خود را کنترل کند، سخنی بر خلاف نگوید، حیثیت و شخصیت افراد را به خطر نیندازد و از موقعیت و اعتبار آنان در نزد مردم نکاهد. این کار گرچه بسیار دشوار است اما کسی که تصمیم بگیرد می تواند بر نفس خود چیره شود و افسار خشم خود را مهار کند و راه آن ایمان و تقوای الهی است.
رسولخدا صلی الله علیه و آله وسلّم فرمود
کسی که خشمی را فرو برد با اینکه می تواند آن را به کار بندد خداوند دل او را از آرامش و ایمان در روز قیامت پر می کند.(5)

پی نوشت ها:
1) - فهرست موضوعی غرر، ص 292
2) جامع السعادات ، ج1/ص288؛اصول کافی ، ج2/ص304
3) جامع السعادات ، ج1/ص288؛بحارالانوار، چاپ بیروت ، ج7/ ص267؛ اصول کافی ، ج2/ ص
4) - مستدرک الوسائل، ج2/ ص 326؛ فهرست موضوعی غرر، ص 292
5) کسی که خشمی را فرو برد با اینکه می تواند آن را به کار بندد خداوند دل او را از آرامش و ایمان در روز قیامت پر می کند.

گردآونده:واحد تحقیق و پژوهش موسسه فرهنگی قرآن و عترت اسوه تهران
منبع : نقطه های آغاز در اخلاق عملی
آیت الله محمّدرضا مهدوی کنی