بندگی و عهد با خدا در قرآن

بسم الله الرحمن الرحیم

# بندگی و عهد با خدا در قرآن

عهد با خدا در قرآن، یکی از مفاهیم بنیادین بندگی است؛ زیرا ایمان حقیقی بدون پیمان آگاهانه میان انسان و پروردگار معنا ندارد. بندگی، همان پذیرش ارادیِ این عهد الهی است؛ تعهدی که در آن انسان، تمام نیرو و اراده‌ی خویش را در خدمت حق قرار می‌دهد و از پیمان الهی جز وفاداری نمی‌طلبد. قرآن کریم با آیات گوناگون، این رابطه را نه صرفاً زبانی، بلکه قلبی و عمل‌محور معرفی کرده است.

### پیمان فطرت و بندگی نخستین
در سوره اعراف، آیه 172 می‌فرماید:
> «وَإِذْ أَخَذَ رَبُّکَ مِن بَنِی آدَمَ مِن ظُهُورِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَأَشْهَدَهُمْ عَلَىٰ أَنفُسِهِمْ أَلَسْتُ بِرَبِّکُمْ ۖ قَالُوا بَلَىٰ»
این آیه اشاره دارد به میثاق ازلی میان خدا و انسان، زمانی که فطرت بشر با بندگی پیوند خورد. این عهد، آغاز شناخت و ایمان است؛ وعده‌ای که هر انسان مؤمن باید با توبه، یادآوری و عمل صالح آن را تجدید کند.

### وفای به عهد در سلوک بندگی
در قرآن، وفاداری به عهد از نشانه‌های ایمان راستین شمرده شده است. خداوند در وصف مؤمنان می‌فرماید:
> «وَالَّذِینَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ»
وفای به عهد الهی یعنی ساختن زندگی بر اساس ارزش‌ها و فرمان‌های خدا، نه بر پایه منافع زودگذر. چنین بندگی‌ای، عبادتی خاموش و دائم است؛ در کار، رفتار، گفتار و نیت‌ها. هر مؤمن، هر روز در عمل، عهد خود با خدای متعال را تازه می‌کند.

### عهد الهی و آزادی در بندگی
آزادی حقیقی از نگاه قرآن، در بندگی وفادارانه به خداست. آن‌که خود را بنده‌ی پروردگار می‌داند، دیگر اسیر نفسانیات، شهوت یا جاه‌طلبی نیست. پیمان الهی، حدی برای زیاده‌طلبی انسان می‌شود و راهی برای رهایی از اسارت غیر خدا. بندگی در عهد یعنی انتخاب هدایت بر خواسته‌ها، و وفاداری بر هوس‌ها.

### تجدید عهد با خدا در زندگی روزمره
هر نماز، هر دعا و هر «استغفرالله» نوعی یادآوریِ عهد با خداست. مؤمن با ذکر و عبادت، پیمان خود را زنده نگه می‌دارد و اجازه نمی‌دهد گرد فراموشی بر آن بنشیند. از این منظر، بندگی تنها یک رفتار مذهبی نیست؛ بلکه زندگی در چارچوب عهدی است که از آغاز خلقت در جان انسان نهاده شده است.

### نتیجه‌گیری
بندگی و عهد با خدا در قرآن، دو چهره از یک حقیقت‌اند: بندگی، تجلیِ وفاداری به عهد فطری انسان با پروردگار، و عهد، زمینه‌ی رشد در مسیر بندگی است. انسانِ مؤمن، هر روز در گفتار، رفتار و نیت خویش، این پیمان را می‌آزماید و می‌کوشد تا به عهد الهی پایدار بماند؛ زیرا سعادت واقعی در وفای به همین عهد جاودان نهفته است.

---

گردآورنده: واحد تحقیق و پژوهش موسسه فرهنگی قرآن و عترت اسوه تهران