احکام نذر

بسم الله الرحمن الرحیم

احکام نذر
نذر، يكى ديگر از سنّت هاى نيكوى اسلامى است . در نذر، شخص نذر كننده با اعتقاد مذهبى ، با خداوند پيمان مى بندد كه چنانچه حاجتش روا شود يا بيمارى اش شفا يابد و يا براى شكر به درگاه خدا و امورى ديگر از اين قبيل ، مقدارى معيّن از مال خود را در راه رضاى او، براى مسكينان ، يتيمان ، اسيران و ديگر امور خيريه خرج كند، يا عمل راجح و مطلوبى را انجام دهد و يا از عمل ناپسندى دست بردارد.
بنابراين ، نذر عبارت است از التزام به انجام كارى معيّن براى رضاى خداى متعال ، با اظهار عبارتى كه بيانگر بر عهده گرفتن انجام يا ترك كارى براى اوست .(1)
شرايط نذر
1- صيغه
در نذر بايد صيغه خوانده شود، ولى لازم نيست آن را به عربى بخوانند. پس اگر بگويد: (چنانچه مريض من خوب شود، براى خدا بر من است كه صد تومان به فقير بدهم .)، نذر او صحيح است .(2)
2- توانايى ادا
كسى كه نمى تواند كارى انجام دهد، اگر آن را نذر كند، صحيح نيست .(3 )
3- نداشتن منع شرعى
اگر نذر كند كه كار حرام يا مكروهى انجام دهد، يا كار واجب يا مستحبى را ترك كند، نذر او صحيح نيست .(4)
4- شرايط عمومى
نذر كننده بايد بالغ ، عاقل ، مختار و مصمّم باشد و از تصرف در مال خود ممنوع نباشد. بنابراين ، نذر كردن كسى كه او را مجبور كرده اند، يا به واسطه عصبانى شدن بى اختيار نذر كرده ، صحيح نيست .) 5)
نكته : نذر زن بى اجازه شوهرش باطل است ، ولى چنانچه با اجازه شوهر نذر كند شوهرش نمى تواند نذر او را به هم بزند، يا او را از عمل كردن به نذر جلوگيرى نمايد.(6 )
انواع نذر
1- نذر برّ
نذرى است براى شكرگزارى نعمت دنيوى يا اخروى ؛ مانند نذر براى بچه دار شدن يا توفيق تشرف به حج .
2- نذر استدفاع
نذرى است براى رفع بلا، بيمارى و گرفتارى ؛ مانند اينكه بگويد: اگر خداوند بيمارم را شفا دهد فلان كار را براى خدا انجام مى دهم .
3- نذر زجر
نذرى است كه به انجام كار حرام يا مكروه و يا بر ترك واجب يا مستحب تعلق مى گيرد و به خاطر باز داشتن نفس از ارتكاب حرام يا مكروه و نيز ترك واجب يا مستحب منعقد مى گردد، مثل اينكه انسان نذر كند اگر فلان كار حرام يا مكروه را انجام دادم به خاطر زجر و منع نفس خودم از انجام آن ، فلان كار را به خاطر خدا انجام دهم و يا اگر فلان كار واجب يا مستحب را ترك كردم به خاطر زجر نفس خود از ترك آن ، فلان كار را به خاطر خدا انجام دهم .
4- نذر تبرّع
نذر مطلق است و مشروط به چيزى نيست ؛ مثلاً شخصى نذر مى كند كه فردا روزه بگيرد.(7)
كفاره نذر
1- اگر انسان از روى اختيار به نذر خود عمل نكند، بايد كفاره بدهد0(8)
2- كفاره نذر،مانند كفاره افطار روزه ماه رمضان است . كفاره افطار روزه رمضان عبارت است شصت روز روزه كه سى و يك روزش پى در پى است يا غذا دادن به شصت فقير و يا آزاد ساختن اسير.(9)
2- هرگاه نذر كننده ، از اداى نذر خود در وقت مقرّر باز بماند، نذرش ساقط مى شود، ولى چنانچه نذرش روزه باشد، بايد افزون بر قضا، براى هر روز ده سير به فقرا غذا بده(10)
احكام نذر
1- هرگاه فرزند نذرى كند، اگر چه بدون اجازه پدر هم باشد بايد به آن نذر عمل نمايد(11)
2- اگر نذر كند عملى را انجام دهد، بايد همان طور كه نذر كرده به جا آورد. پس اگر نذر كند كه روز اوّل ماه صدقه بدهد، يا روزه بگيرد و يا نماز اول ماه بخواند، چنانچه قبل از آن روز يا بعد از آن به جا آورد كفايت نمى كند. و نيز اگر نذر كند كه وقتى مريض او خوب شد صدقه بدهد، چنانچه پيش از آن كه خوب شود صدقه را بدهد كافى نيست (12)

3- اگر براى حرم يكى از امامان يا امامزادگان چيزى نذر كند، بايد آن را به مصارف حرم برساند. از قبيل فرش ، پرده و روشنايى و اگر براى امام (ع ) يا امامزاده نذر كند، مى تواند به خدّامى كه مشغول خدمت هستند بدهد. چنانكه مى تواند به مصارف حرم يا ساير كارهاى خير برساند و ثواب آن را هديه آن امام يا امامزاده نمايد.(13)
استفتا
سؤ ال : در صيغه نذر اگر بگويد: (خدايا اگر حاجتم برآورده شد، فلان كار را مى كنم )آيا در انعقاد نذر كافى است ، يا اين كه بايد لِلّ ه علىِّ كذا و الفاظ مرادف آن باشد؟
جواب : كافى نيست و بايد صيغه مخصوص خوانده شود(14)

پی نوشت ها:
1)تحرير الوسيله ، ج 2، ص 102، م 1.
2)توضيح المسائل ، م 2641.
3)- همان ، م 2647.
(4 همان ، م 2648.
5)همان ، م 2642.
6)همان ، م 2644 و 2645.
7)تحريرالوسيله ، ج 2، ص 103، م 4.
8)همان ، ص 109، م 26.
9)همان ، م 28.
(10 تحرير الوسيله ، ج 2، ص 108، م 24 و 25.
11)توضيح المسائل ، م 2647.
12)همان ، م 2651.
13)توضيح المسائل ، م 2662.
14- استفتائات ، ج 2، ص 460، م 8.

گردآورنده: واحد تحقیق و پژوهش موسسه فرهنگی قرآن و عترت اسوه تهران
منبع: رساله عملیه ی علمای عظام