حکایات پند آموز

بسم الله الرحمن الرحیم
حکایات پند آموز
در این مقاله چند حکایت پند آموز از شعرای به نام ایران را مورد بررسی قرار می دهیم.

میاور سخن در میان سخن
سعدی می گوید:از یکی از حکما شنیدم که می گفت: هیچ وقت کسی به نادانی وجهل خودش اقرار نمی کند،مگر آن کسی که، وقتی دیگری در حال حرف زدن باشد،هنوز حرفش تمام نشده شروع به حرف زدن کند.

سخن را سَرست، ای خردمند وبُن میاوَر سخن در میان سخن
خداوندِ تدبیرو فرهنگ وهوش نگوید سخن تا نبیند خموش
معنی:
ای انسان خردمند و دانا بِدان سخن سری (ابتدایی)وانتهایی دارد،یعنی کسی که شروع به سخن گفتن می کند حتماً سخنش پایانی هم دارد، منتظر باش ، حرف در حرف کسی نیاور.
خداوند:صاحب
فرد خردمند، با ادب وباهوش، حرف نمی زند تا حرف طرف مقابلش تمام شود ووقتی ساکت شد شروع به حرف زدن می کند.

منبع: گلستان سعدی(حکایت 7)

درفواید خاموشی
بازرگانی هزار دینار خسارت دید، به پسرش گفت:این موضوع را به کسی نگو وبا کسی در میان نگذار،مبادا کسی ازین موضوع با خبر شود.
پسر گفت:من دستور شما را اجرا می کنم ومی پذیرم اما می خواهم بدانم در این کار چه مصلحتی است؟
پدرش در جواب گفت:تا اینکه مصیبتمان دو تا نشود:یکی اینکه برشکست شدیم وسرمایمان اندک شده ،ودیگر اینکه دشمن با شنیدن این موضوع شاد
می شود.
مگوی اندوه خویش با دشمنان که لا حول گویند شادی کنان

منبع:گلستان سعدی ،باب چهارم،در فواید خاموشی،حکایت 2

خاربن دان هر یکی خوی بدت

شخصی مردم آزار بر سر راه عابران، خاربن هایی می کاشت، بوته های خار هر روز می روئیدو نوک تیز خارها پای مردم را مجروح می کرد،و لباسهایشان را پاره می کرد.
هرچه عابران به او می گفتند که ازاین کار دست بردار، واو نمی پذیرفت.
تا آنکه حاکم شهر او را احضار کرد؛ و به او گفت: هر چه زودتر خار بن ها را برکن.
او قول داد که این کار را انجام دهد، اما به عهدش وفا نکرد، و خارها همچنان می روئیدند و موجب آزار عابران می شد.
تا آنکه حاکم دوباره به او گفت: اینقدر امروز فردا نکن، چون خاربن ها هر روز در زمین استوارتر می شود و تو ناتوانتر،تا آنجایی که تو نمی توانی آنها را از زمین بکنی.

مولانا می فرماید:هر یک از صفات ناپسند آدمی همچون خاربنی است که اگر زود کنده نشود در عمق ضمیر و شخصیت آدمی جای می گیرد و از آن پس مقابله با آن صفات برای شخص، بسی دشوار بلکه محال می آید .
پس فرصت را غنیمت بشمار و هر چه زودتر بدی های خود را اصلاح کن که هرچه بر عمرت بگذرد، آن صفات در تو استوارتر می گردد.

خار بن دان هر یکی خویِ بدت بارها درپای، خارآخر زدت
معنی بیت:هر کدام از صفات بدت را همچون خار بدان، که بارها وبارهاپای جان وروح تو را گزیده است.

منبع:مثنوی معنوی(دفتر دوم)،شرح کریم زمانی

گردآورنده: واحد تحقیق و پزوهش موسسه فرهنگی قرآن عترت اسوه تهران