Fa 
En 
بسم الله الرحمن الرحیم
خواص و فضائل آیت الکرسی(1)
یکی از بافضیلت ترین آیات قرآن کریم ، آیه 255 سوره "بقره " است. به "آیةالکرسی" شهرت یافته است که دلیل این وجه تسمیه، کلم"کرسیّه " است که در این آیه به کار رفته است. در روایت نقل شده از شیعه و اهل سنت؛ از "آیة الکرسی" به عنوان قلۀ آیات قرآنی یاد شده است پس از بیان ارزش و جایگاه آن ، پیروان اسلام را به قرائت، پناه جویی و استشفای از آن سفارش کرده اند.
یک آیه یا سه آیه ؟
پرسشی که دربارۀ " آیة الکرسی" وجود دارد این است که : آیا " آیة الکرسی " یک آیه است یعنی آیه 255 و فقط تا " هوالعلی العظیم" یا به آیات 255 تا257 یعنی تا "هم فیها خالدون" " آیة الکرسی " گفته می شود ؟
دراین باره بحث هایی شده و معتقدین هر نظر برای اثبات دیدگاه خود به استدلال پراخته اند. اما روشن است که "آیة الکرسی " یک آیه و همان آیۀ 255 است . دلیل ما این است که:
1)تعبیر"آیة الکرسی" که در آن کلمه آیه به صورت مفرد آمده است خود بیانگر یک آیه بودن "آیة الکرسی " است و اگر سه آیه بود آیات الکرسی گفته می شد.
2) اطلاق نام " آیة الکرسی " برای وجود کلمه کرسی در آیه 255 است.
3)در پاره ای از اخبار و روایات، تصریح شده است که "آیة الکرسی" ، آیه 255 و فقط تا " هو العلی العظیم " است .
4)مفسران شیعه و سنی ، درباره فضایل وبرکات "آیةالکرسی " در ذیل آیه 255 به بحث پرداخته اند.
اما دلیل اینکه مردم "آیةالکرسی " به سه آیه 255 تا 257 سوره "بقره " اطلاق می شود و همواره این سه آیه را به عنوان "آیة الکرسی " قرائت می کنند ، فراوانیِ روایات است پیشوایان معصوم (علیه السلام) که فضیلت ها و برکات زیادی را برای دو آیه بعد از "آیة الکرسی " (آیات 256 و 257 ) بیان داشته اند . از این رو متدینین برای دستیابی به ثواب ها و آثار این آیات، این دو آیه را به "آیة الکرسی " ضمیمه کرده و آن را در حکم " آیة الکرسی " به شمار آورده اند.
رازمعنوی و فضایل آیةالکرسی
درباره برتری و ارزش این آیه شریفه سخنان بسیاری از طرف پیشوایان دینی به دست ما رسیده است ،پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله وسلم خطاب به امام علی علیه السلام فرمودند : قرآن ، کلام برتر و سرور سخن هاست و سوره "بقره " ، برتر و سرور سوره های قرآن است . در سوره "بقره " نیز "آیة الکرسی " از بقیه آیات ارزشمندتر است1.
علامه طباطبایی درباره این آیه می فرمایند : در نامیدن این آیه به "آیة الکرسی: باید گفت: نام این آیه به "آیة الکرسی " از همان صدر اسلام مشهور بود و حتی در زمان حیات رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم این نام بیان می شد. همچنین این نام در روایات وارده از آن جناب و ائمه علیهم السلام و نیز سخنان صحابه به چشم می خورد و این امر به جهت اعتنا و احترام زیادی بود که نسبت به این آیه داشتند 2.
از ابن عباس نقل شده است: پیامبر خدا صلی الله علیه و آله وسلم هر گاه آخرین آیه سوره "بقره " یا "آیة الکرسی " را قرائت می فرمود، می خندید و می فرمود: این آیه از گنجینۀ خدای رحمان از زیر عرش نازل شده است3.
پیامبر گرانقدر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم این آیه را بزرگ ترین آیه قرآن دانسته است 4 و امام صادق علیه السلام
فرموده است: هر چیزی فرد برتر و نقطۀ اعلایی دارد و فرد برتر و بهترین آیه قرآن، "آیة الکرسی" است5 .
در قرآن نیز، خیلی از سوره ها و آیات است که به ارزش واقعی آن آگاه نیستیم امام علی علیه السلام دربارۀ " آیة الکرسی " فرمودند: اگر می دانستید که این آیه چیست و چه فضایل و برکاتی دارد، هیچ گاه و در هیچ حالی آن را رها نمی کردید . پیامبر خدا صلی الله علیه وآله وسلم به من خبر داده است که :"آیة الکرسی " از گنجینۀ زیر عرش خداوند به من اعطا شده است . در صورتی که به هیچ پیامبری پیش از من، چنین چیزی نداده اند. آنگاه امام علی علیه السلام فرمود: از آنگاه که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم این مطلب را فرمود ،هر شب، هنگام خواب ،این آیه را می خوانم 6.
اوقات قرائت آیة الکرسی
در پاره ای از سفارشات ائمه معصومین علیهم السلام به قرائت سوره ها و آیاتی در زمان ها و مکان های خاص سفارش شده است . قرائت "آیة الکرسی" در اوقات و حالات ویژه ای، از سوی پیشوایان ، دینی ما لازم یا مناسب دانسته شده است . به چند گروه از این روایات در این نوشته اشاره می کنیم :
1) پس از نمازهای واجب
از رسول گرامی اسلام نقل شده است : هرکس "آیة الکرسی" را پس از هر نماز بخواند ، خداوند خودش عهده دار گرفتن جان او می شود و او همانند کسی است که همراه با پیامبران الهی و در رکاب ایشان جهاد کرده و به شهادت رسیده است .7
همچنین امام علی علیه السلام روایت کرده است : از پیامبر شما هنگامی که بالای منبر بود شنیدم فرمود : هر کس "آیة الکرسی" را بعد از نمازهای واجب قرائت نماید ،هیچ چیز نمی تواند مانع وارد شدن اوبه بهشت شود. ایشان در ادامه به مواظبت همیشگی در قرائت " آیة الکرسی" اشاره کرده و فرمودند : بر این امر مواظبت نمی کند مگر فردی صدیق یا عبادت پیشه .
2) هنگام وضو گرفتن
در سخنان روح افزای خاندان نور و رحمت ، احادیث فراوانی دربارۀ خواندن اذکار و سور و آیاتی وارد شده است . یکی از آیاتی که به خواندن آن هنگام وضوساختن ، سفارش شده ، "آیة الکرسی" است .
امام باقرعلیه السلام در این باره فرموده است : هرکس ، درپی وضویش "آیة الکرسی" را قرائت کند ، خداوند ثواب چهل سال عبادت را به او عطا می کند و چهل درجه بر درجات او افزوده و او را با حوریان تزویج می کند .8
3) در وقت سجده گزاردن
سجده یکی از برترین جلوه های عبادت های پروردگار است .از امام رضا علیه السلام روایت شده است : نزدیک ترین حالت بنده به خداوند در حالت سجده است.9 برای ذکر سجده نیز اذکار و دعاها و سوره ها و آیه هایی نقل شده است. از امام باقر علیه السلام روایت شده است هر کس ، در حال سجده "آیة الکرسی" را قرائت نماید، به آتش جهنم وارد نمی شود.10
4) روزهای جمعه
روز جمعه، عید مسلمانان و برترین روزهاست . اعمال نیک در این روز پاداشی دو برابر خواهد داشت. از جملۀ اعمال نیک در این روز قرائت "آیة الکرسی" می باشد . و روایت است که امام سجاد علیه السلام صبحگاه و در تعقیب نماز صبح روز جمعه "آیة الکرسی" را بارها قرائت می فرمود.11
5) هنگام خواب
شب هنگام، زمانی که انسان برای استراحت و تجدید قوا به خواب می رود. یکی از اوقات یاد خدا و پناه جویی از ذات اقدس اوست . مرحوم طبرسی در مکارم الاخلاق دربارۀ ذکر پیش از خواب پیامبر صلی الله علیه وآله آورده است : ایشان هنگام خواب ، "آیة الکرسی" را قرائت می کردند و می فرمودند : جبرئیل امین نزد من آمد و فرمود: ای محمد! عفریته ای از جن، خواهان آزار رسانی به تو در هنگام خواب تواست ، پس بر تو باد به خواندن "آیة الکرسی".12
با توجه به نمونه هایی که دربالا آوردیم می توان برداشت کرد که خواندن "آیة الکرسی" در همۀ اوقات و حالات نیکو بوده و دارای اثرات و برکات فراوانی خواهد بود. نمونه های دیگر از زمان ها و حالت های سفارش شده برای قرائت " آیة الکرسی" را درمقاله بعد می آوریم .
پی نوشت ها :
1- مجمع البیان ، ج، 2 ، ص 157 1
2- المیزان فی تفسیر القرآن ، ج2، 515 2
3- الدر المنشور ، ج1، ص 3233
4- التفسیر الصافی ، ج1، ص 283 4
5- تفسیر العیاثی ، ج1، ص 136 5
6- الأمالی ، طوسی ، ص 5086
7-مکارم الاخلاق،ص 2887
8- بحارالانوار،ج77،ص 1578
9- عیون أخبارالرضا علیه السلام ج 2، ص79
10- جامع الأخبار، ص 5310
11- مستدرک الوسائل، ج 6، ص 11611
12- مکارم الأخلاق،
گردآورنده: واحد تحقیق و پژوهش موسسه فرهنگی قرآن و عترت اسوه تهران
منابع: قرآن درمانی روحی و جسمی به قلم : محسن آشتیانی ، سید محسن موسوی
