دلایل غیبت حضرت مهدی (عجل الله تعالی الشریف) (1)

بسم الله الرحمن الرحیم
دلایل غیبت حضرت مهدی (عجل الله تعالی الشریف) (1)
وقتی از فلسفه غیبت سوال میکنیم منظورمان این نیست که چرا آن غایت هستی نیست،بلکه میخواهیم بدانیم که این حضور بی ظهور چرا اتفاق میافتد؟
پیش از هر سخنی توجه به این نکته ضروری است که از آن جایی که فلسفه و علل غیبت، فرع بر امامت ایشان است، این بحث فقط برای کسانی مفید خواهد بود که اصل امامت ایشان را پذیرفته باشند و اگر کسی امامت و مهدی ـ بودن آن حضرت را قبول نداشته باشد، آگاهی از فلسفه و علل غیبت، برای او فایده ای ندارد. همانگونه که امامت آن حضرت فرع بر وجود ایشان است و کسی که وجود آن حضرت را منکر باشد، بحث درباره امامت آن حضرت بی فایده خواهد بودزیرا هرگونه بخواهیم این مطلب را به اثبات برسانیم در آخر بهانه آورده ومنکر حقیقت امر میشوند البته کسی هم که وجود و امامت ایشان را پذیرفته باشد، نیاز چندانی به آگاهی از فلسفه و علل غیبت آن حضرت ندارد؛ به عبارت دیگر دانستن و یا ندانستن فلسفه و علل غیبت تأثیر چندانی در باور او نخواهد داشت، چه این که ایشان را موجود و امام ـ آن هم با تمام ویژگی های آن ـ می داند. و نصب آن امام را از طرف خداوند باور داشته، تمام آن چه خداوند اراده فرموده را عین حکمت می داند وغیبت آن حضرت نیز به اراده خداوند است. پس به طور قطع، خداوند حکیم در پنهان کردن آن امام، حکمتی را در نظر داشته است.
ما، در این نوشتار، سعى داریم که ، روایاتى که در ارتباط با سبب غیبت است، بیان کنیم امید است که در بیشتر شدن اطلاعات خواننده گان مفید وموثر واقع شود :

1- غیبت حضرت مهدی عج ،رازی از رازهای خدا
2- حفظ جان حضرت مهدی عج
3- برعهده نداشتن بیعت ظالمان
4- اجرای سنن انبیا درباره حضرت مهدی عج
5- عدم وجود یار ویاور
6- تنبیه وتنبه مردم(ستم و ظلم مردم به خودشان)
7- ستم به فرزندان امام علی ع
8- عدم آمادگی جهانی برای پذیرش حکومت مهدی عج
9- خالی نماندن زمین از حجت
10- امتحان و آزمایش انسان ها

1- غیبت حضرت مهدی عج ،رازی از رازهای خدا
هزاران سرّ نهان در نظام دین و برنامه های مترقی آن وجود دارد که هر یک دلی دریا و چشمی بینا میخواهد تا آنجا که همه پیامبران هم نمیتوانند به همه اسرا رآگاه باشند.
مسئله غیبت امام زمان(عج)نیز یکی از رازهای غیبی خدا ست كه آگاهی بر حقیقت و اسرار آن فراتر از توان و ظرفیت فكر بشری است، ولی با استناد به براهین عقلی و نقلی می‎دانیم كه همه افعال الهی مشتمل بر حكمتها و مصالحی است كه تضمین كننده سعادت بشری می‎باشند، هر چند علم و آگاهی بشر از درك كامل آن ناتوان باشد.
بنابراین، پس از اثبات حكمت و عدل خداوند، و لزوم وجود امام و عصمت او، در مسئله غیبت با مشكلی مواجه نخواهیم شد، و اصولاً نیازی به بحث تفصیلی در این‎باره نیست؛ زیرا علم اجمالی به این‎كه این كار، حكیمانه و عالمانه بوده، و در برگیرنده مصلحت عمومی بشر است، برای اعتقاد به آن كافی است، چنان‎كه در بسیاری از احكام دینی حل برخی امور بر همین پایه استوار است.
مطلب فوق مضمون روایتی است كه مرحوم صدوق از امام صادق ـ علیه السلام ـ روایت كرده است. عبدالله بن فضل هاشمی می‎گوید: از امام صادق ـ علیه السلام ـ شنیدم كه فرمود: «برای صاحب این امر، غیبتی مقرر شده است كه باید به آن عمل كنند، و در زمان غیبت او اهل باطل دچار شك و تردید می‎شوند؟»
به امام ـ علیه السلام ـ عرض كردم: فدایت شوم! این غیبت برای چیست؟
امام ـ علیه السلام ـ پاسخ داد: برای امری است كه ما مأذون به كشف آن نیستیم.
گفتم: پس وجه حكمت الهی در غیبت او چیست؟
امام ـ علیه السلام ـ فرمود: «وجه حكمت آن، جز پس از ظهور او آشكار نخواهد شد، چنان‎كه وجه حكمت سوراخ كردن كشتی، و كشتن جوان، و ساختن دیوار توسط خضر ـ علیه السلام ـ ، برای موسی ـ علیه السلام ـ روشن نشد، مگر هنگام مفارقت آن دو از یكدیگر. ای فرزند فضل! این امر، امری الهی، و سری خدایی و غیبی از غیوب خداوند است. هر گاه ما دانستیم كه خداوند ـ عزوجل ـ حكیم است، تصدیق می‎كنیم كه همه افعال او حكیمانه است، هر چند وجه حكمت آن‎ها برایمان روشن نگردد. [1]»
بی گمان این حکمت اساسی ترین دلیل بر این رخداد بزرگ است.اما از آنجا که برخی همواره این پرسش را مطرح میکردند در سخنان پیشوایان معصوم به برخی از حکمت های ظاهری غیبت آن حضرت اشاره شده است.
2- حفظ جان حضرت مهدی عج
اگرچه بیان سر بودن غیبت برای انسانهای متعبد کافی است، ولی گاهی می شد افرادی علاوه بر آن از اسرار غیبت حضرت مهدی علیه السلام پرسش می کردند و ائمه نیز علاوه بر در نظر داشتن حکمت اساسی آن، به پاره ای از علتهای دیگر نیز اشاره می کردند . یکی از این موارد; حفظ جان حضرت مهدی علیه السلام به وسیله زندگانی مخفیانه است و خداوند به وسیله پنهان ساختن آن حضرت، ایشان را از شر دشمنان حفظ کرد . امام ششم در روایتی کوتاه، به این مسئله اشاره کرده، فرمودند:.(2) همانا برای قائم قبل از آنکه قیام فرماید غیبتی است; چرا که در هراس است . (و آن حضرت اشاره به شکم خود کرد; یعنی بیم کشته شدن دارد).»
ابان و دیگران، از امام صادق علیه السلام نقل می کنند که رسول الله صلی الله علیه و آله فرمود: «گریزی از غیبت برای غلام و پسر خردسال (اشاره به امام مهدی (عج)) نیست » . عرض کردند: «یا رسول الله! برای چه غیبت می کند؟» .فرمود: «می ترسد او را بکشند» . (3)

3- برعهده نداشتن بیعت ظالمان
هر یک از پیشوایا ن ما به دلیل آماده نبودن زمینه برای قیام و نداشتن یاور در زمانی مجبور به قراردادی ظاهری با ستمگر زمان خود بوده اند.ولی برای حضرت مهدی عج چنین نیست.او مامور است وقتی می آید قیام کند و زمین را از عدل و داد پر کند(4).وبایستی بر عهده اش قراردادی نباشد تا هر لحظه ای که شرایط آماده شد ظهور کند ومجبور به پیمان شکنی نشود.
مضمون برخی روایات این است که آن حضرت با غیبت خوداز بیعت با طاغوتهای زمان در امان خواهد بود.
طبرسی در کتاب احتجاج از ثقة الاسلام کلینی «ره » و ایشان نیز از اسحاق بن یعقوب نقل می کند که این مطلب از ناحیه مقدس امام عصر (عج) به واسطه ی علی بن محمد بن عثمان وارد شد: «و اما علت وقوع غیبت، این است که خداوند عزوجل می فرماید: ای کسانی که ایمان آورده اید! از چیزهایی نپرسید که اگر برای شما آشکار شود، شما را ناراحت می کند.» (5). بر گردن همه ی پدران ام، بیعت سرکشان زمانه بود، اما وقتی که من خروج کنم، بیعت هیچ ظالم سرکشی بر گردن ام نیست.» . (6)
هشام ابن سالم از امام صادق علیه السلام نقل کند که امام فرمود: «قائم، قیام می کند در حالی که پیمان و قرار داد و بیعت هیچ کس در گردن اش نیست.» .(7)
این وجه، در احادیث زیادی مطرح گردیده است، به طوری که شیخ صدوق در کمال الدین باب چهل چهار (علة الغیبة) یازده حدیث را نقل کرده است.

پی نوشت ها:
1) علل الشرایع، باب 179، عله الغیبه، حدیث 8.
2) ابوجعفر محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، دارالکتب الاسلامیه، ج 1، ص 340 و با اندک تفاوتی شیخ طوسی، کتاب الغیبة، موسسة المعارف الاسلامیه، ص 329 و کمال الدین، ج 2، ص 342 .
3) علل الشرایع، ج 1، ص 284، باب 179، ح 1; بحارالانوار، ج 52، ص 90، ح 1.
4) کمال الدین،ج1،ص581،باب 29،ح2
5) مائده، 101.
6) الاحتجاج، ج 2، 285; کمال الدین، ج 2، ص 485، ب 45، ح 4، بحارالانوار، ج 52، ص 92، ح 7.
7) .[29] کافی، ج 1، کتاب الحجة، باب فی الغیبة، ص 384، ح 27; مرآة العقول، ج 4، ص 58، ح 27.
گرداورنده: واحد تحقیق و پزوهش موسسه فرهنگی قران و عترت اسوه تهران