سبک زندگی فاطمی(قسمت آخر)

بسم الله الرحمن الرحیم
سبک زندگی فاطمی(قسمت آخر)

در مقاله گذشته به بررسی سبک زندگی حضرت فاطمه سلام الله علیها در نهاد خانواده پرداختیم. حال جلوه های رفتاری ایشان را به عنوان یک مادر بررسی خواهیم کرد
توجّه به بازی و تحرّک کودکان
از جمله مواردی که در شیوه ی تربیت حضرت زهرا (سلام الله علیها) جایگاه خاصّی داشت، تحرّک و بازی کودکان بود.
حضرت فاطمه (سلام الله علیها) از همان کودکی با فرزندانش همبازی می شد و به این نکته نیز توجّه داشت که در بازی، نوع الفاظ و حرکات مادر، سرمشق کودک، قرار می گیرد؛ بنابراین باید از کلمات و جملات مناسبی استفاده کرد. علاوه بر این باید در قالب بازی های کودکانه شخصیت کودک را تقویت نمود، او را به داشتن افتخارات و ارزشهای اکتسابی، تحریک و تهییج کرد. اینها همه مرهون در پیش گرفتن شیوه های صحیح در این رابطه است. (1)

استفاده از جاذبه شعر در تربیت کودکان
شکی نیست که لالائی های دوره کودکی جاذبه ی خاصی همراه با حلاوت فراموش نشدنی در ذهن انسان داشته و در تقویت و تثبیت ارزشهای اخلاقی، اجتماعی و حتّی ارائه الگو
به عنوان نمونه خطاب به امام حسن مجتبی (علیه السلام) می فرمود:(2)
یعنی ای حسن جان همچون پدرت - علی (علیه السلام) باش و ریسمان را از اطراف حق بردار.خداوند صاحب نعمتها را پرستش کن و با افراد کینه توز دوستی مکن.
در جای دیگر خطاب به امام حسین (علیه السلام) این سروده را می خواندند:

عزیز دلم - تو به پدرم رسول اللَّه شباهت داری شبیه پدرت علی (علیه السلام) نیستی. در حالی که حضرت زهرا (سلام الله علیها) این شعر را خطاب به امام حسین (علیه السلام) می خواندند و با او بازی می کردند حضرت علی (علیه السلام) شنیدند و تبسّم کردند. (3)
ارج نهادن به شخصیت فرزندان
دانشمندان روانشناس می گویند تربیت کننده باید شخصیت کودک را پرورش دهد و اعتماد به نفس را به او تلقین کند. او را بزرگ نفس و با شخصیت بار بیاورد.
«جابر» می گوید:
روزی داخل خانه ی رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) شدم دیدم حسن و حسین (علیه السلام) بر پشت آن حضرت سوارند و آن جناب با دست و پا راه می رود و می فرماید:بهترین شتر، شتر شما است و بهترین سوار شمایید. (4)
حسین (علیه السلام) از من و من از حسینم، هر کس او را دوست بدارد، خدا را دوست داشته است
عدم تبعیض بین فرزندان
پدر یا مادر نباید در میان فرزندانشان، بدون جهت فرق بگذارند و از این طریق حسادت و کینه توزی را در میان آنان ایجاد نمایند.

رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) می فرمایند: (5)

در میان فرزندان خود به عدالت رفتار کنید، همانگونه که دوست دارید دیگران در مورد شما به عدالت و محبّت رفتار کنند.
روزی دو فرزند دلبند فاطمه (سلام الله علیها)، حسن و حسین (علیه السلام) در حضور پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) کشتی گرفته بودند، در این میان فاطمه (سلام الله علیها) شنید که پدر بزرگوارش، امام حسن (علیه السلام) را به پیروزی بر امام حسین (علیه السلام) ترغیب می کند، حضرت زهرا (سلام الله علیها) بر اساس روح دادگری عرض کرد:پدرجان!فرزند بزرگ را علیه فرزند کوچک تحریک می کنی؟

رسول گرامی اسلام (ص) فرمودند: تو اطّلاع نداری که برادرم جبرئیل حسینم (علیه السلام) را بر حسنم (علیه السلام) تحریک می نماید. (6)
تشویق فرزندان به مسائل دینی و عبادی
یکی از محورهای اساسی که حضرت زهرا (سلام الله علیها) بدان توجّه و تأکید داشتند، بعد پرستش و گرایش فرزندان به انجام تکلیف عبادی و الهی بود.

بر این اساس فاطمه (سلام الله علیها ) فرزندان خود را حتی به شب زنده داری عادت می داد. البته او شیوه تربیت را به خوبی می دانست و به گونه ای برخورد می کرد که در حدّ توان و استعداد فرزندان باشد. حضرت، در شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان کودکان خود را به بیداری و نخفتن وادار می کند. ممکن است کسی تعجّب کند که او چگونه بچّه ها را به این کار که حتّی برای اشخاص بزرگ هم زحمت دارد، فرا می خواند.

حضرت در روز، بچّه ها را می خوابانید تا کاملاً استراحت کنند و غذای کمتری به آنان می داد تا بدین گونه زمینه و موقعیّت بهتر و مطلوب تری از نظر جسمی و روحی برای شب زنده داری داشته باشند. او به حدّی در این کار جدّی و قاطع بود که نمی گذاشت احدی از اهل خانه خوابش ببرد و می فرمود:" محروم است کسی که از برکات شب قدر محروم بماند."
علیم فرزندان به نوع دوستی و رعایت حقوق همسایگان
از جمله روشهای تربیتی حضرت فاطمه (سلام الله علیها) نوع دوستی او بوده است، که در برابر چشمان تیزبین فرزندانش، به مردم کمک می کرد و خود گرسنه می ماند، ولی دیگران را سیر می نمود.
فاطمه (سلام الله علیها) گرنبندش را به فقرا ایثار کرد و آنان را مورد نوازش قرار داد و از پول آن پارچه ها خریداری شد و برای بی لباسها، لباس مناسب تهیه گردید … و پرده های خانه اش در اختیار پیامبر خدا قرار گرفت و از آن عریانها پوشانده شد و حدیث «فاطمهُ بَضعهُ مِنّی» در حق آن حضرت صادر گشت.
آن حضرت نه تنها در مسائل اقتصادی و رفع مشکلات روزمره ی مردم پیشگام بود، حتی از نظر اخلاقی، عواطف انسانی، ارشاد، هدایت مردم نیز به کمک آنان می شتافت، مصالح مردم را پی گیری می کرد، در حقّشان دعا می فرمود و از این طریق فرزندان خویش را با چنین عواطف اسلامی پرورش می داد.
حضرت امام حسن (علیه السلام) می فرمایند:
شبی مادرم را دیدم که تا صبح به عبادت پرداخت و مرتّب مؤمنین و دیگران را دعا می کرد، ولی در حق خود ساکت بود.از علت آن پرسیدم، فرمود:اول همسایه، سپس خودمان. (7)
پی نوشت ها:
1) 369 - فرهنگ فاطمیّه ص 178
2) لواعج الاشجان، سید محسن امین، ص 12
3) - بحارالانوار، ج 43، ص 286
4) بحارالانوار، ج 43، ص 271
5) - سفینه البحار، ج 2، ص 684.
6) بحارالانوار، ج 43، ص 268 و 263
7) بحارالانوار، ج 41، ص 34، ح 6

کلید واژه:حضرت فاطمه سلام الله علیها،نقش مادر،فرزند،سبک فاطمی
گردآورنده: واحد تحقیق و پژوهش موسسه فرهنگی قرآن و عترت اسوه تهران
منبع: دانستنی های فاطمی