بیماری‌های ناشی از تغذیه نادرست

بسم الله الرحمن الرحیم

بیماری‌های ناشی از تغذیه نادرست
-----------------------------------

تغذیه، یکی از بنیادی‌ترین ارکان سلامت جسم و روان انسان است. در سبک زندگی اسلامی نیز رعایت اعتدال در خوردن و نوشیدن، پرهیز از اسراف و انتخاب خوراک سالم، به‌عنوان بخشی از بندگی و حفظ امانت الهی—بدن—توصیه شده است. بااین‌حال، تغذیه نادرست در جوامع امروزی به‌دلیل مصرف بیش‌ازحد غذاهای فرآوری‌شده، کمبود مواد مغذی و تغییر الگوهای خوراکی، موجب افزایش چشمگیر بیماری‌های مزمن شده است.

تغذیه نادرست می‌تواند پیامدهای جسمی و روانی گسترده‌ای ایجاد کند. مهم‌ترین بیماری‌های مرتبط با آن عبارت‌اند از:

1) **چاقی و اضافه‌وزن**
مصرف کالری بیش‌ازحد، غذاهای چرب و شیرین، و سبک زندگی کم‌تحرک باعث افزایش چربی بدن و اختلال در سوخت‌وساز می‌شود. چاقی زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌ها، از جمله دیابت و فشار خون، بوده و کیفیت زندگی را کاهش می‌دهد.

2) **دیابت نوع دو**
مصرف بی‌رویه قند، شیرینی‌جات، نوشابه‌ها و غذاهای دارای شاخص گلیسمی بالا، حساسیت سلول‌ها به انسولین را کاهش داده و در نهایت به دیابت نوع دو منجر می‌شود. این بیماری در صورت کنترل‌نشدن، عوارض جدی مانند مشکلات کلیوی، قلبی و بینایی در پی دارد.

3) **فشار خون بالا**
مصرف نمک زیاد، غذاهای کنسروی، فست‌فودها و چربی‌های ناسالم، فشار خون را افزایش می‌دهد. فشار خون بالا «قاتل خاموش» نامیده می‌شود زیرا اغلب بدون علائم بوده اما در طول زمان باعث بیماری‌های قلبی و سکته مغزی می‌شود.

4) **بیماری‌های قلبی–عروقی**
چربی‌های اشباع، گوشت‌های فرآوری‌شده، غذاهای سرخ‌کرده و مصرف کم میوه و سبزیجات، خطر گرفتگی عروق، افزایش کلسترول بد (LDL) و حملات قلبی را بالا می‌برد. تغذیه سالم، نقش مستقیمی در بهبود عملکرد قلب دارد.

5) **کمبود ریزمغذی‌ها**
کاهش مصرف میوه، سبزیجات، لبنیات و غلات کامل می‌تواند موجب کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی شود. کمبود آهن موجب کم‌خونی، کمبود ویتامین D باعث اختلال استخوانی و کمبود آنتی‌اکسیدان‌ها زمینه‌ساز پیری زودرس و کاهش عملکرد سیستم ایمنی است.

6) **نارسایی‌های گوارشی**
مصرف زیاد غذاهای سنگین، چرب و تند، به‌همراه کمبود فیبر، موجب رفلاکس، یبوست، زخم معده و سایر مشکلات گوارشی می‌شود. یک دستگاه گوارش سالم نیازمند تغذیه متعادل و مصرف کافی آب و فیبر است.

برای پیشگیری از بیماری‌های ناشی از تغذیه نادرست، سه اصل کلیدی توصیه می‌شود:
* **اعتدال** در مصرف خوراک
* **تنوع غذایی** برای دریافت تمامی مواد مورد نیاز بدن
* **انتخاب غذاهای طبیعی و کم‌فرآوری‌شده** همراه با کاهش مصرف قند، نمک و چربی ناسالم

اسلام نیز بر «کُلُوا وَاشْرَبُوا وَلا تُسْرِفُوا» تأکید دارد و این دستور، نه‌تنها یک آموزه اخلاقی بلکه نسخه‌ای عملی برای سلامت پایدار است.

-----------------------------------
گردآورنده: واحد تحقیق و پژوهش مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت اسوه تهران