Fa 
En 
(بسم الله الرحمن الرحیم)
/آویشن/
نام های دیگر:آویشن شیرازی-آویشن وحشی-آویشم-آویشه-اوشن-افشن-آسن-آسن بویه-آس بویه-آذربه-اریگانا-اشمه کوهی-علف کبک-کلیک اوتی-ککلیک اوتی-کهلیک اوتی-کاکله اوتی-آذر روبه-سه سنبل-سی سیسنبر-سوسنبر-صعتر الحمير - صعتر الحمار - صعتر - سيتر - زروه - بوبه - غام - حاشا - حاشا بری - نمام - نمام الملک - نعنا فلفلی - مرزنجوش آفریقایی .
مشخصات: گیاهی است از خانواده labiatae یا Menthaceae ، علفی و پایا و چند ساله که شبیه صعتر و پونه کوهی است. دارای ساقه های هوایی متعدد، پرپشت، کوتاه و خزنده و در قسمت قاعده ی چوبی به رنگ قهوه ای و در قسمت فوقانی ساقه سبز و نرم است و بلندی ساقه ۲۰ تا ۵۰ سانتی متر و دارای ریشه ای با الیاف چوبی میباشد. ساقه ی زیرزمینی آن کمی چوبی. برگ های آن به رنگ سبز خاکستری و به شکل بیضی خیلی کوچک و در اغلب گونه ها کرک دار و در گونه ی وحشی آن بی کرک است ، به طول متوسط ۶ و عرض متوسط ۲ میلی متر. گل های آن کوچک و خوشه ای، به رنگ سفید مایل به بنفش و سرخ میباشد که تا تیرماه و یا مرداد تمام می شود. تخم آن ریز و کوچک تر از تخم خردل و تمام اعضای این گیاه معطر است. گونه های مختلفی از این گیاه در مناطق مختلف ایران از جمله در ارتفاعات منجیل ،اراک ،کردستان، کرمانشاه، دامنه های جنوبی البرز، آزاد بر طالقان ،توچال، دره ی کرج ،آذربایجان ،کرمان شاهوار کوه در ارتفاعات ۳۷۰۰
۲۹۰۰ متر، اورامان ،کردستان ، رودبار ،نور ،کجور، دره ی چهل دختر گرگان شناسایی شده است.
طبیعت: طبیعتی بسیار گرم و خشک دارد.
ترکیب شیمیایی: اسانس روغنی فرار به نام سر پوله-ترپن الکل - ایزومر آن اور سولیک اسید - اولئانولیک اسید - پینن - ال پینن - دی ال پینن - سیمن - پی سیمن - تیمول - پاراتیمول - ترپن - بورنیل آستات - لينالول - بورنئول - کارواکرول.
خواص درمانی: ۱- تازه ی آن را به صورت سبزی با غذا بخورید. بسیار مفیداست، معده را تقویت میکند، برای تقویت دید چشم نافع است.
2- خوردن ده گرم کوبیده ی آن مخلوط با عسل و آب گرم برای درمان فلج و لقوه، رفع فراموشی، درمان صرع، تقویت کلیه و قوه ی باه مفید است.
3-پانزده تا ۲۵ گرم خشک آن را در یک لیتر آب جوش دم کنید و هر روز پنج تا شش فنجان آن را به تدریج بنوشید. عفونت های ریوی، سرفه های پی در پی، سیاه سرفه،آسم یا تنگی نفس، سرماخوردگی،برونشیت ،زکام، آنژین، سردردی که از اعصاب یا سوءهاضمه باشد و سردرد نیمه ی سر شدید یا میگرن را درمان میکند، لکنت زبان را برطرف
می سازد، سوء هضم و سنگینی معده وتخمه، دل درد و ورم امعاء را برطرف میکند، بادشکن است، بیماری های پوستی، درداعصاب تشنجات عصبی یا پرش موضعی، اختلالات کبدی، اسهال و ترشحات چرکی ادرار و حیض را درمان میکند، برای درمان سکسکه، قطره قطره ادرار کردن،خورد کردن سنگ مثانه و تسکین درد رحم مفید است، قابض و مقوی است، قلب را تقویت میکند، فرح افزا است، هوش و قوه ی ادراک را زیاد می کند، مدر بول ،حیض، عرق و شیر میباشد، بازکننده ی گرفتگی های روده است، برای تحلیل آماس و خون منجمد شده در اثر سموم نباتی یا حیوانی مفید است،ضد قارچ و انگل بوده و خارج شدن جنین و مشیمه را تسهیل میکند و برای درمان کچلی مفید است. برای رفع تبخال، رفع دلهره و تسکین درد سیاتیک مفید است.
4-بیست تا سی گرم ساقه های گلدار آن را در یک لیتر آب جوش دوازده دقیقه دم کرده و آب آن را صاف و شیرین کنید و روزی چهار تا پنج فنجان از آن را به نوبت بنوشید.خستگی را برطرف میکند و اگر بعد از غذاهای روزانه بنوشید بی اشتهایی پس از بیماری و نقاهت را برطرف میسازد و اگر یک فنجان آن را قبل ازخواب بنوشید. بی خوابی شما را درمان میکند.
5-آن را در دهان بجوید. بوی بد دهان را مرتفع می سازد.
6-ده گرم از آن را که از سر سبزی چیده اید به مدت سه هفته در نیم لیتر الکل بخیسانید، بعد به اندازه ی نصف آن آب اضافه کنید و هر روز با آن الکل قرقره نمایید و هر روز سه بار قرقره را ادامه دهید. ورم لوزه تین را درمان میکند و دیگر احتیاج به عمل ندارد.
7-بیماران مبتلا به رماتیسم میتوانند ۵۰۰ گرم از آن را در کیسه ای بریزند و در مقداری آب انداخته و پانزده دقیقه بجوشانند، بعد آب آن را در یک وان پر از آب با درجه حرارت ۳۵ تا ۴۰ قرار داده و ۲۰ دقیقه در آن وان استراحت کنند. بعد بلافاصله خود را خشک کرده و لباسهای گرم بپوشند و از حمام خارج شده و در رختخواب بخوابند و روی خود را هم گرم بپوشانند تا خوب عرق کنند این عمل برای آنان شفابخش است.
8-آن را بجوشانید و با آبش موضع درد را کمپرس کنید. رگ به رگ شدگی عضو و پیچیدگی عضلات را
درمان میکند.
۹ - پنجاه گرم ساقه ی گلدار آن را در یک لیتر
آب جوش دوازده دقیقه دم کنید و روزی سه بار پارچه یا
پنبه ای را در آن فرو کرده و بر تبخال بمالید،آن را درمان
می کند.
۱۰. برگ های تازه ی آن را خورد کنید و بدون آب در ظرفی سربسته آن را بپزید، بعد پخته ی آن را در گاز یا پارچه ای تمیز بپیچید و تا گرم است روی عضو ببندید برای درمان بیماریهای بلغمی و درد سینه مفید است
و درد گردن و درد مفاصل را تسکین میدهد
۱۱- آب جوشانده ی غلیظ آن را به سر بمالید رشک و شپش سر را نابود میکند پیاز مو را تقویت کرده و
ریزش آن را قطع می سازد.
۱۲- شیاف آن برای خشو کردن رحم مؤثر است.
تذکر:مصرف زیاد آن عضله ی قلب را تضعیف کرده ایجاد صدای گوش میکند و موجب سرگیجه میشود.
گردآورنده:زینب قاری
منبع:کتاب اسرار گیاهان داروئی از احمد حاجی شریفی(عطار اصفهانی)
