Fa 
En 
بسم الله الرحمن الرحیم
فصد
موارد فصد
کسی که رگ های او بازتر و آشکارتر و رنگ بدن او به سرخی یا سیاهی می گراید و عضلات فراوان و ماهیچه ی قوی داشته باشد می تواند فصد کند، مخصوصاً در سال های جوانی و میانسالی و کسانی که شیرینی و شراب بیشتر می خورند و جوش و کورک در بدن دارند می توانند فصد کنند، اما کودک تا چهارده سالگی به خاطر گرمی و رطوبت اندام ها نمی تواند فصد کند.
حال عمومی و شرایط سنی چهارده سالگی را باید نگریست. اگر صفراوی و لاغر و بسیار مرطوب باشد فصد نباید کرد و پران (بالاتر از هفتاد سال) را نیز نباید فصد کرد. ولی عده ای از پیشینیان پس از هفتاد سالگی را هم فصد نموده اند که نیرو پیدا کرده اند و این عمل هر ساله انجام شده است.
کسانی که معده و جگر ضعیف دارند و غذا را به دشواری هضم می کنند و دارای طبعی ظریف و قوت کم و خطر بیماری هایی در سر دارند، فصد در آن مضر است و درآنان که رگ های مرطوب و نرم دارند باید احتیاط کامل نمود.
• علل لازم برای فصد و میزان خون گرفتن تا حدی که غش کند
در برخی از بیماری ها که اجازه نمی دهد مانند خُنّاق (دیفتری،هر مرضی که مانع رسیدن هوا به ریه شود) و خون دماغ شدید و برخی از انواع جنون و در تب های سوزنده و دردهای سخت که غلبه خون وجود دارد واجب است. در خون بیرون کردن تا آن جا که غش پدید آید و در این امر در او باید اطمینان کامل داشت، و اگر نیرو ضعیف باشد غش منجر به مرگ می شود.
• چگونه در زمان فصد باید قدرت بیمار را حفظ کرد و خون چه مقدار باید گرفته شود.
باید به حال، دل و نیروی بیمار اعتماد و تکیه نمود که حال هر یک را می توان از نبض درک نمود. در زمان فصد طبیب نبض را می گیرد و هر گاه اثر ضعف در آن دید رگ را می بندد و رنگ آن به روشنی رسید و قدرت نبض (ضربان) کاهش یافت گرفتن خون را قطع می کنند.
اگر دلیل فصد، فاسد شدن خون باشد به رنگ و قوام آن توجهی نمی شود بلکه به نبض توجه می گردد و هرگاه نبض ضعیف شود باید در آن زمان رگ بسته شود گرچه به مقدار نیاز خون بیرون نیامده باشد.
هنگامی که سبب فصد فراوانی خون باشد تا با قوت بیرون آمدن خون نباید آنرا بست مگر آن که در نبض ضعف پدید آید. جالینوس می گوید: اگر سبب آماس (ورم) باشد و رگ مربوطه به آن عضو باشد بهتر است خون فصد تا روشنی خون ادامه یابد زیرا باقی ماندن خون، غیر طبیعی است. بقراط گوید: در بیماری خون، رک "باسلیق" را تا روشن شدن خون سوخته تخلیه می کنند و به دو علت آن را می بندند یکی به واسطه ی ضعف و دیگری به علت آماس که خون دیر به رنگ اصلی برمی گردد.
گردآورنده:واحد تحقیق و پژوهش موسسه فرهنگی قرآن عترت اسوه تهران
منبع: دانشنامۀ طب اهل بیت علیهم السلام /دکتر محمّد دریایی متخصص علوم زیستی و گیاهان داروئی
