چرا امام در میانه جنگ، نماز اول وقت برپا کرد؟

مقدمه

بخش زیادی از رسالت انبیا، اوصیا و اولیای الهی این بوده و هست که حقایق را برای انسان‌ها تبیین کنند؛ زیرا اکثر انسان‌ها به این دلیل که حقیقت را نمی‌شناسند به گمراهی می‌روند. بگذریم از افرادی که حقیقت را می‌دانند و می‌شناسند، اما آن را انکار می‌کنند و عمدۀ انحراف‌شان از کتمان و پوشاندن حقیقت است. درواقع کتمان و پوشاندن حقیقت، کتمان و پوشاندن خودشان است. چرا که طبق آیات و احادیث حقیقت در وجود خودِ انسان است؛ گم‌شده خودِ انسان است، اما به دلیل حجاب‌ها و غفلت‌های بسیار، غریب واقع شده و پوشانده شده است.
انسان می‌تواند از طریق شناخت و توجه به خود، این حقیقت را کشف کرده و دوباره عیان کند. اگر با مراقبه‌ بتواند آن حقیقت اصلی خود را کشف کند، به حقایق بسیاری در آفرینش پی خواهد برد. کشف این حقیقت و تهذیب نفس، فقط و فقط از طریق پیروی از قوانین دین الهی میسّر است. گمان نکنیم که به غیر از این راه، راه دیگری وجود دارد تا انسان را به سرمنزل مقصود برساند.

نماز؛ ستون دین
یکی از قوانینی که در دین به آن بسیار توصیه شده است، نماز است. بسیار شنیده‌ایم که نماز ستون دین است. این نکته بسیار قابل تأمل است. ستون هر چیز، تکیه‌گاه محکمی است که از افتادن آن و از حالت عادی خارج‌شدن آن جلوگیری می‌کند؛ خیمه را در نظر بگیرید که ستونی دارد که آن را سر پا نگهداشته است، اگر این ستون به هر دلیلی بیفتد، آن خیمه از شکل اصلی خود خارج شده و دیگر چندین تکه پارچه بیش نیست.
بلاتشبیه در دین هم اگر نماز به خوبی و با شرایط ویژه‌ای که دارد ادا نشود، دین در تفکر و اجرا دستخوش تغییراتی می‌شود. گاهی نیز تفسیر به رأی‌هایی صورت می‌گیرد که باز طبق احادیث و روایات همه ناشی از آن است که نماز که ستون دین است به خوبی ادا نشده است. از آن‌طرف اگر نماز به درستی و با توجه به ظواهر و بواطن آن ادا شود، جلوی بسیاری از بداخلاقی‌ها و بد دینی‌ها گرفته می‌شود.

رسالت اباعبدالله؛ احیای امر دین و نماز
رسالت امام حسین (علیه‌السلام) به پیروی و تأثی جد و پدر و برادرش و همه رسولان تاریخ، آگاه‌ساختن انسان‌هایی بود که در جهان فطری با پروردگار خود پیمان بسته بودند جز او را نپرستند، لیکن پیمان را به فراموشی سپردند و به پرستش غیر خدا و از جمله قدرت‌ها، شخصیت‌ها، خودها و چیزهای دیگر پرداختند. و باعث شدند که حقیقت خود را فراموش کرده و به سوی معبودهای خیالی رو کنند. معجزه عاشورا آگاهی‌دادن سریع و عمیق به کسانی بود که فطرت‌شان به‌طور کامل از میان نرفته بود.
امام حسین(علیه‌السلام) در مسیر حرکت، سخنرانی‌های زیادی داشتند که در تاریخ ثبت شده و همه آن‌ها بعد از نماز بوده است؛ زیرا حضرت فکرها را در وقت نماز و در مسجد، آماده و متمرکز می‌دانست.
همچنین اباعبدالله در ظهر عاشورا و در زمانی که دشمن تا دندان مسلح، روبه‌روی او ایستاده و تشنه به شهادت‌رساندن بهترین خلق خداست، با شرایط ویژه به اقامه نماز می‌پردازد. این‌قدر این فریضه مهم است که جان‌هایی نیز تا پایان این نماز فدا می‌شود. اهمیت این فریضه در دین را فقط اولیای الهی می‌دانند و برایش جان‌ها می‌دهند. چون می‌دانند که نماز یك عمل صرفاً عبادی نیست؛ عملی است كه در ذات خود اصلاح امورات درونی انسان را به دنبال دارد. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «إنَّ الصّلاهُ تَنهی عَنِ الفَحشاءِ و المُنکَرِ» (عنکبوت، آیه45) نماز انسان را از فحشا و منکر بازمی‌دارد. حضرت علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «الصَّلاهُ قربانُ کُلِّ تقیًّ» (نهج‌البلاغه، حکمت 136) نماز موجب نزدیکی هر پارسایی به خدا است. بنابراین اگر کسی نماز بخواند و او را از ارتکاب به محرمات بازندارد، نماز حقیقی نیست؛ یعنی نمازی که اسلام از مسلمین خواسته نیست.
نماز در اسلام تركیب عجیبی است؛ از یك طرف، به تقوا و پاكدامنی و اعراض از هواهای نفسانی تأکید دارد و از طرف دیگر انسان را برای مبارزه با توطئه‌های دشمنان و نیازهای دوستان آماده می‌کند. اگر نماز به درستی ادا شود، دل‌ها را محكم و ایمان‌ها را قوی می‌كند؛ شجاعت اقدام به افراد می‌بخشد و این سربازان عظیم و این جنودالله را در هنگام لزوم به كار می‌اندازد.
طبق این تعریف؛ نماز سپاه کوفه، نماز برای خودنمایی و تسلط بر امور بود، به همین جهت اثر وضعی نماز که دوری از محرمات باشد در لشکر عمرسعد دیده نمی‌شود. اگر نماز آن‌ها را از منکرات بازمی‌داشت، مسلماً در صف باطل قرار نمی‌گرفتند و بر فرزند پیغمبر خود شمشیر نمی‌کشیدند.
از آن‌طرف اقامه نماز جماعت توسط امام حسین (علیه‌السلام) در بحبوحه جنگ، به جهانیان پیغام داد که هدف من از این جنگ احیاء نماز است.
شخصیت یزید پای‌بند به اسلام نبود و تصمیم داشت با این اعمال جنایتکارانه حتی اسمی از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) بر سر زبان‌ها نباشد. امام حسین (علیه‌السلام) با شهادت خود تمام توطئه‌های دشمنان را نقش بر آب نمود و سنت‌های پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) را احیا کرد. اگر آن جهادها و جانفشانی‌ها نبود، امروز شاهد صدای اذان و تکبیری نبودیم.

نتیجه
مسلمانان باید هر روز به یاد نماز ظهر عاشورا سید الشهداء (علیه‌السلام) بوده تا پیرو حقیقی آن حضرت باشند و نباید امر اقامه نماز را در اول وقت، اختصاص به روز عاشورا دهند؛ مخصوصاً در ایام عزاداری آن حضرت که اگر عزاداری باعث فوت و تأخیر در نماز گردد این شخص سهل‌انگار در نماز، در نقطه مقابل آرمان‌های حسینی حرکت کرده است.

نویسنده: فخری مرجانی