توانمندی خانواده در پیشگیری از انحرافات اجتماعی(قسمت ششم)

(بسم الله الرحمن الرحیم)
توانمندی خانواده در پیشگیری از انحرافات اجتماعی(قسمت ششم)

شیوه عاطفی مدار
اگر فرد از شناخت لازم و كافی برخورد باشد، اما از جهت عواطف و احساسات، ارضا نشده باشد، مثلاً دچار كمبود محبت والدین باشد، همین مسئله می‏تواند زمینه انحراف وی را فراهم نماید. از این رو در اسلام نسبت به محبت و مهرورزی به كودكان بسیار سفارش شده است. به طوری كه پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله) می‏فرماید:«احبوا الصبیان و ارحموهم و اذا وعدتموهم شیئاً ففوا لهم»
«به كودكان خود محبت كنید و نسبت به آنها مهربان باشید و هنگامی كه به آنها وعده دادید، به وعده خویش عمل كنید.»
همچنین امام صادق(علیه السلام) می‏فرماید:«اكثروا من قبلة اولادكم فان لكم لكّل قبلة درجة»
كودكان خود را زیاد ببوسید، زیرا هر بوسة شما درجه ای (پاداشی) دارد.» بدین ترتیب برخورد اعضای خانواده با یكدیگر و خصوصاً برخورد والدین با فرزندان باید برخوردی عاطفی و با مهر و محبت باشد و با توجه به این نكته است كه در برخی از كلمات معصومین(علیه السلام) سفارش شده است كه رفتار با كودكان باید با رفتار بزرگسالان متفاوت باشد. پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) می‏فرماید:
من كان عنده صبی فلیتصاب له
كسی كه كودكی پیش اوست، باید در برخورد با او، كودكانه رفتار كند. حضرت علی(علیه السلام) هم می‏فرماید: (من كان له ولد صبا)«كسی كه فرزندی دارد، برای تربیت او، باید خود را هم سطح او سازد و كودكی كند.»
با وجود اینكه محبت از سوی اعضای خانواده می‏تواند نقش به سزایی در پیشگیری از انحرافات اجتماعی افراد خانواده داشته باشد، اما باید توجه داشت، همان گونه كه كمبود محبت می‏تواند زمینه انحراف اعضای خانواده را فراهم كند،‌ زیاده روی و افراط در محبت نیز می‏تواند پیامدهای نامطلوبی داشته باشد.
بنابراین محبت باید عاقلانه، منطقی و در حد اعتدال باشد تا مصلحت فرد را تأمین نماید و او را با ارزش‏های مطلوب همنوا سازد. گاه از سوی برخی والدین ناآگاه و ناآشنا محبت به فرزند به معنای فراهم كردن تمام خواسته‏ها‏ی فرزند تعریف می‏شود و هر چه را كه او ناخوش دارد، حتی اگر به صلاح او باشد، از او دریغ می‏كند. صورت دیگر این است كه محبت شكل منطقی به خود گیرد و آنچه مصلحت فرزند ایجاب می‏كند، در اختیار او قرار می‏دهد، گرچه ممكن است مورد خوشایند او نباشد.
در دیدگاه تربیتی اسلام، روش تنبیه زندان، تبعید، قتل، قطع عضو، تعزیر و یا تنبیه‏های غیر بدنی مانند وعده به عذابهای غیر قابل جبران اخروی و یا پرداخت جریمه و دیه به عنوان یك ابزار تربیتی پذیرفته شده و استفاده از آن در مواردی مفید و لازم شمرده شده است.
‌پس در دین اسلام، هم از ابزار تشویق و هم از ابزار تنبیه و هم از تبشیر و هم از انذار برای تربیت افراد كمك گرفته شده است. در نتیجه اولیاء در امر تربیت، می‏توانند در موارد لزوم از برخی تنبیه‏ها‏ مانند قهر كوتاه مدت، محرومیت از برخی امور مطلوب و … استفاده كنند كه البته تشخیص موارد لازم و تنبیه متناسب، كار دشوار و حساسی می‏باشد.

شیوه قدرت مدار
شیوة قدرت مدار كه بر استفادة بی قید و شرط از عنصر قدرت تأكید می‏كند، در امر پیشگیری می‏تواند نتیجه معكوسی به همراه داشته باشد؛ از این رو استفاده بی قید و شرط از ابزار قدرت و خشونت، مورد قبول اسلام نمی‏باشد. حضرت علی (علیه السلام) در این رابطه می‏فرمایند: لاتقسروا اولادكم علی آدابكم فانهم مخلوقون لزمان غیر زمانكم
«آداب و رسوم زمان خود را با فشار و زور به فرزندان خویش تحمیل نكنید، زیرا آنان برای زمانی غیر از زمان شما آفریده شده اند.» بدون تردید مقصود حضرت این نیست كه آداب و سنن و هنجارهای خود را به فرزندان منتقل نكرده و آنها را با فرهنگ خود آشنا نكنید، زیرا در این صورت، هیچ هنجاری در جامعه باقی نمی‏ماند و نسل‏های بعدی، انسان‏های بی‏هویتی خواهند شد؛
بلكه حضرت می‏خواهند این موضوع مهم را گوشزد كنند كه استفاده از فشار و زورآثار نامطلوبی را در پی دارد و افراد را به راه ناصواب می‏كشاند.
ادامه دارد...
گردآورنده:زینب قاری
منبع:سایت تبیان