انتخاب شغل، اطاعت از والدین

بسم الله الرحمن الرحیم

انتخاب شغل اطاعت از والدین
در انتخاب شغل حتماً باید فرزند طبق دستور پدرش عمل کند یا اینکه انسان اختیار شغل آینده خود را می‌تواند داشته باشد؟
برای روشن شدن موضوع مطالبی را در خصوص محدوده اطاعت از والدین خدمت‌تان عرض می‌کنیم تا شما با ملاحظه آن به پاسخ سؤال خویش برسید.

محدوده اطاعت از والدین
در این جا دو مسئله وجود دارد: یکی احترام به پدر و مادر که همیشه باید باشد و دوم اطاعت از آنها و گوش دادن به تمام دستورات آنان که این همیشگی و واجب نیست. اطاعت از والدین تنها در کارهای خوب و در کارهای مباح است و آن هم در حد یک توصیه اخلاقی، اما اطاعت از والدین در کارهای حرام، گناه و یا آنچه به نفع و مصلحت واقعی شما نیست، لازم و جایز نیست و در مواردی ممکن است اطاعت از آنها گناه هم باشد.
احترام به والدین به هیچ وجه مساوی با گوش دادن و اطاعت بدون چون و چرا از تمام دستورات و انجام همه فرمایشات آنان نیست. این دو مسئله کاملاً مجزا از هم می باشند و همیشه احترام به والدین به معنای اطاعت از آنان نیست. خداوند هیچ گاه نگفته که هر چی پدر و مادر گفتند، باید در پاسخ به آنها چشم بگویید و همه نظرات آنها را قبول کنید و تمام خواسته های ایشان را عملی سازید. شما می‌تواند تنها با رعایت ادب، متانت و حفظ جایگاه آنان، نظر خود را در موضوعات مختلف بیان کنید و از منطق خود دفاع نمایید و گاهی اگر واقعاً سخت‌تان است که خواسته آنان را اجابت کنید، محترمانه پاسخ منفی بدهید. مهم حفظ حدود و رعایت تواضع و فروتنی، ادب و احترام است. همواره باید از جدل و بحث های بیهوده که ممکن است به تیرگی روابط و موجب ناراحتی پدر و مادرتان بیانجامد، اجتناب ورزید، یعنی برای پدر و مادرتان حریم قائل شوید.
خداوند در آیات متعدد قرآن کریم، نیکی به پدر و مادر را واجب نموده است.
«وَ قَضى رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِیاهُ وَ بِالْوالِدَینِ إِحْساناً إِمَّا یبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ کِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً کَریماً» (1)؛ «و پروردگارت فرمان داده: جز او را نپرستید! و به پدر و مادر نیکى کنید! هر گاه یکى از آن دو، یا هر دوى آنها، نزد تو به سن پیرى رسند، کمترین اهانتى به آنها روا مدار! و بر آنها فریاد مزن! و گفتار لطیف و !«سنجیده و بزرگوارانه به آنها بگو
.«وَ وَصَّینَا الْانسَانَ بِوَالِدَیهِ إِحْسَانًا» (2)؛ «ما به انسان توصیه کردیم که به پدر و مادرش نیکى کن»
«وَ إِذْ أَخَذْنا میثاقَ بَنی إِسْرائیلَ لا تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللَّهَ وَ بِالْوالِدَینِ إِحْساناً» (3)؛ «و (به یاد آورید) زمانى را که از بنى اسرائیل پیمان گرفتیم که جز خداوند یگانه را پرستش نکنید و به پدر و مادر نیکى کنید»
«وَ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ لا تُشْرِکُوا بِهِ شَیئاً وَ بِالْوالِدَینِ إِحْساناً». (4)؛ «خدا را بپرستید! و هیچ چیز را همتاى او قرار ندهید! و به پدر و مادر، نیکى کنید».
حضرات معصومین (علیهم‌السلام) نیز در روایات متعددی به این مسئله اشاره نموده اند:
امام‌ رضا (علیه‌السلام) می‌فرماید: «بِرُّ الْوَالِدَینِ وَاجِبٌ وَ إِنْ کَانَا مُشْرِکَینِ وَ لَا طَاعَةَ لَهُمَا فِی مَعْصِیةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ» (5)؛ «نیکی و احسان به والدین واجب است گرچه آنها مشرک و کافر باشند، ولی در معصیت خدا نباید آنان را اطاعت کرد».
امام صادق (علیه‌السلام) در روایت دیگری می‌فرماید: «ثَلَاثٌ لَمْ یجْعَلِ اللَّهُ لِأَحَدٍ فِیهِنَّ رُخْصَةً أَدَاءُ الْأَمَانَةِ إِلَى الْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ وَ الْوَفَاءُ بِالْعَهْدِ لِلْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ وَ بِرُّ الْوَالِدَینِ بَرَّینِ کَانَا أَوْ فَاجِرَینِ» (6)؛ «سه چیز است که خداوند در آنها به هیچ کس رخصت نداده است و عذر و بهانه‌ای را از کسی قبول نمی‌کند: اداى امانت به صاحبش چه نیکوکار باشد و چه بدکار، وفاى به عهد خواه طرف پیمان نیکوکار باشد و یا بدکار و نیکی و احسان به پدر و مادر چه نیکوکار باشند و چه بدکار و گنهکار».
با این اوصاف، اطاعت از والدین در انجام واجبات دینی و نیز در کارهایی که به مصلحت واقعی شما نیست، مثل انتخاب شغل، انتخاب همسر و کارهایی که صرفاً به سلیقه خود شما بستگی دارد مثل نوع خرج کردن پول تو جیبی و یا انجام امور مستحب، واجب نیست. البته اگر نظرات و خواسته‌های پدر و مادرتان یا یکی از آنها خیرخواهانه و در عین حال عقلی و منطقی است، بهتر است آن را بپذیرید و تسلیم امر والدین باشید. اگر صرفاً خیرخواهانه و عاطفی است، اما عقلانی و منطقی نیست، باید با حفظ حرمت و احترام آنها، از منطق خود دفاع کنید و بکوشید به صورت مستقیم یا غیر مستقیم رضایت و موافقت ایشان را جلب نمایید.
به هر حال باید به گونه‌ای با پدر و مادرتان برخورد نمایید که به شخصیت واقعی، حرمت و تکریم آنان خدشه‌ای وارد نگردد.
با این توضیحات، کاملاً مشخص می شود که بسیاری از اوامر و گفته های پدر و مادرتان را می توانید با شاخص دین بسنجید. هر نظری را که با آموزه‌های دینی و تعالیم اسلامی تضاد داشت آن را کنار بگذارید و نظری را که با آموزه‌های دینی و تعالیم اسلامی تناسب و همخوانی داشت بپذیرد. اگر هر دو نظر با آموزه‌های دینی و تعالیم اسلامی تضادی نداشت، آنگاه به مصلحت خویش رجوع کنید و ببینید کدام نظر به خیر و صلاح بیشتر شماست. البته اگر بتوانید بین نظر پدر و مادرتان جمع کنید و به نوعی هر دو را انجام دهید، کار پسندیده ای انجام داده اید، اما اگر نظرات آنها قابل جمع نیست، با توضیحات ما راه برای شما روشن خواهد شد.
اگر دقیقاً نمی توانید تشخیص دهید که نظر کدامیک به خیر و صلاح بیشتر شماست، می توانید از متخصصان و افراد دیگر نظرخواهی کنید و نظر آنان را بپرسید. هر نظری که بیشترین طرفدار را بین دیگران داشت، همان را ترجیح دهید و تأیید دیگران را مجوز خود قرار دهید.
همان طور که عرض شد در آموزه‌های دینی و تعالیم اسلامی و در شرع مقدس آزار و اذیت والدین و آزردن و ناراحت کردن آنها حرام است، اما راضی نگه داشتن آنها و یا اطاعت بی چون و چرا از آنها همواره واجب و لازم نیست؛ بنابراین اگر شما کاری را می خواهید انجام دهید که به مصلحت شماست، اما پدر و مادرتان اجازه آن را به شما نمی دهند در این صورت شما می توانید آنچه به مصلحت خودتان است را پیگیری نمایید.
: پی‌نوشت‌ها
1.اسراء(17)، آیه 23
احقاف(46)، آیة 15.2
بقره(2)، آیة 83
نساء(4)، آیة 36.3
4.ابن بابویه، محمد بن على، عیون أخبار الرضا علیه السلام ، تهران، نشر جهان ، 1378ق ، ج2، ص124
6.شیخ حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، 1409ق ، ج21، ص490

گردآورنده:زینب قاری
منبع:سایت پرسمان