آنچه از گذشت و بخشش باید بدانیم (قسمت پایانی)

بسم الله الرحمن الرحیم
آنچه از گذشت و بخشش باید بدانیم (قسمت پایانی)

ترحّم بر پلنگ تیز دندان، جفاکاری بود بر گوسفندان
در اينجا مجريان عدالت بايد بدون توجه به احساسات شخصي و دلسوزي هاي واهي و بي اساس، با كمال شهامت به مقتضاي عدالت عمل كنند. قرآن كريم در كنار آن همه دستورات فراوان كه در خصوص عفو و اغماض داده، وقتي به اجراي حدود الهي و احترام به حقوق اجتماعي مي رسد، از چنين ترحّم هاي نابجايي به صراحت نهي مي كند. به عنوان مثال، در دستور اجراي حدّ زنا مي فرمايد:«وَ لا تَأْخُذْكُمْ بِهِما رَأْفَةٌ في دينِ اللهِ»در اجراي حكم خداود بر آنان، دستخوش عاطفه و نازك دلي بيجا نشويد.

و نيز، اجراي حكم قصاص را موجب حيات و تحرّك جامعه دانسته، مي فرمايد:«وَ لَكُمْ فِي الْقِصاصِ حيوةٌ يا اُوليِ الألبابِ»اي خردمندان اجراي حكم قصاص موجب حیات شماست.

امام كاظم عليه السلام در تفسير آية «اِنَّ اللهَ يحييَ الاَرضَ بعدَ موْتِها» يعني خداوند زمين را پس از مرگش زنده مي كند، فرمود:منظور اين نيست كه زمين با باران زنده مي شود. بلكه مقصود آن است كه خداوند مرداني بر مي انگيزد تا عدالت را زنده کنند و با اجراي عدالت زمين را زنده سازند؛ زيرا اقامه و اجراي يك حدّ از حدود الهي در زمين از چهل روز بارندگي مفيد، سودمندتر است.

زني از اشراف قبيله بني محزوم، مرتکب سرقت شده بود و قرار شد حدّ سرقت بر او جاري شود. سران قبيله مزبور، از بيم آن كه اجراي حدّ، موجب سرافكندگي آنان در بين ساير مردم شده، اين ننگ براي ايشان باقي بماند، اُسامة بن زيد، را فرستادند، تا از پيامبر صلي الله عليه و آله خواستار عفو او شود. آن حضرت پس از اطلاع از مضمون پيام با خشم زياد فرمود: «اي اُسامه، تو را نبينم كه درباره تعطيل حدّي از حدود خداوند شفاعت كني!» آن گاه در جمع مهاجر و انصار حضور يافته، چنين فرمود:علت هلاکت اقوام گذشته اين بود كه هرگاه شخص صاحب نفوذي از آنان دزدي مي كرده، حدّ خداوند را بر او اجرا نمي كردند، ولي اگر فرد ضعيفي دست به اين كار مي زد، حكم قانون را بر او عملي مي ساختند، به خدا سوگند! حتّي اگر دخترم فاطمه دزدی كند، دستش را قطع خواهم كرد!

يك نكته
در اسلام، تنها رهبر جامعه و «وليّ امر مسلمين» اين اختيار را دارد كه با در نظر گرفتن مسائل عمومي جامعه و سوابق نيك شخص مجرم، اگر او را از کرده خود پشیمان ببيند و شمول عفو را برايش سازنده و مثبت تشخيص دهد، از خطاي او درگذرد. به عنوان نمونه:
سارقي را خدمت اميرمؤمنان عليه السلام آوردند و او به دزدی خود اعتراف كرد. آن حضرت از او پرسيد: آيا چيزي از قرآن حفظ داري؟ عرض كرد: بلي سوره بقره را ، حضرت او را عفو كرده، فرمود: دستت را به خاطر سوره بقره بخشيدم (و براي دزدي ات، اين بار آن را قطع نمي كنم) در اين هنگام فردي به نام اشعث زبان به اعتراض گشود و گفت: آيا حدود الهي را تعطيل مي كني؟ امام عليه السلام فرمود: تو چه مي داني؟! مگر پس از اقامه بيّنه امام نمي تواند عفو كند؟ هرگاه شخص خودش به دزدی اعتراف كند، اختيار با امام است. اگر مصلحت ببيند مي بخشد وگرنه مجازات مي كند.
اصل 110 قانون اساسي نيز عفو يا تخفيف مجازات مجرمان را از اختيارات رهبر جامعه اسلامي مي داند.
آثار عفو
در قرآن كريم و روايات پيشوايان معصوم عليهم السّلام آثار و بركات زيادي براي عفو ذكر شده كه برخي از آنها عبارتند از:

1- شمول عفو الهي؛ قرآن كريم ، عفو و گذشت بندگان خدا از يكديگر را زمينه ساز عفو خداوند مي داند.
«وَلْيَعفُوا وَ لْيَصْفَحوا اَلا تُحِبّون اَنْ يَغْفِرَ اللهُ لَكُمْ»و باید عفو کنند و درگذرند، آيا دوست نمي داريد كه خداوند بر شما ببخشايد.

2- نصرت الهي؛ امام كاظم عليه السلام فرمود:هرگز دو گروه با هم رو به رو نشدند؛ مگر آنكه گروه بخشنده تر ياري شد.

3-طول عمر؛ از رسول خدا صلي الله عليه و آله چنين نقل شده است:آن كه عفوش بسيار شد، عمرش طولاني مي شود.

4- دوام حكومت؛ رسول خدا صلي الله عليه و آله ، عفو و گذشت زمامدار را موجب پايداري حكومتش مي داند:گذشت زمامدار سبب پابرجا شدن حكومت است.

5-از بين رفتن كينه ها؛ رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:از یکدیگر درگذرید تا كينه ها از میانتان رخت بربندد.

6-عزّ‌ت دنيا و آخرت؛ پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود: هر که از لغزشی درگذرد، خداوند به سبب اين گذشت، عزّت دنيا و آخرت را به او عطا مي كند.

7- رهايي از عذاب دوزخ؛ حضرت علي عليه السلام ، عفو را موجب نجات از عذاب جهنّم دانسته است.
گذشت هنگام توانايي، سپري در برابر عذاب خداوند است.

8-پاداش بسيار؛ امام علي عليه السلام ، پاداش انسان با گذشت را غير قابل سنجش مي داند و مي فرمايد :پاداش دو چيز را نمي توان سنجيد، عفو و عدل.

عنوان : آنچه از گذشت و بخشش باید بدانیم (قسمت پایانی)

گردآورنده : پروانه مرادی سبزوار

منبع : خبرگزاری حوزه