Fa 
En 
(بسم الله الرحمن الرحیم)
/گل استوخدوس/
نام های دیگر: خراما - اسطوخودوس - خیری دشتی - شاهسبرم رومی - آنس الارواح - لاوانــد - ممسک الارواح - ضُرم - زغليل - زغلنته - رز الذهب- خیری - خزاما - خیری البر - خزامی - آلاله - آلاله تلخ - لاوند - گل لاوند - لاوند ولا - لاواند و لاورا - لاواند و لااسپیکام - شاه اسپرم رومی – تروم
Labiatea مشخصات:گیاهی است از تیره ی نعناع و از خانواده ی
چند ساله، به شکل بوته ای پرپشت و کوچک، به بلندی سی تا شصت سانتی متر، دارای ساقه های متعدد یا پرشانه و ساقه های آن چهارگوش و تمام قسمت های این گیاه دارای بوی تندی است. برگ های آن باریک و دراز، با لبه ی برگشته و متقابل و پوشیده از کرک سفید پنبه ای که از کنار برگ های آن ساقه های کوتاه برگ دار خارج می شود، برگ های آن کمی شبیه به برگ مرزه می باشد. گل های آن ریز و معمولاً به رنگ بنفش تیره یا ارغوانی به صورت سنبله است که در بهار ظاهر می شود تخم آن بسیار ریز، کمی پهن به رنگ زرد تیره ی مایل به سیاه است. اصل این گیاه هندی است و در آسیا و اروپا،در پرتقال جزایر قناری و مناطق حاشیه ی مدیترانه ،الجزایر عربستان تا استانبول و آسیای صغیر و اکثر نواحی روی زمین در تپه های خشک و دامنه های کم ارتفاع و سواحل دریاها میروید ولی از ارتفاع ۱۰۰۰ متر به بالا دیده نمی شود. در ایران هم به صورت وحشی و به حالت خودرو میروید و مدتی است که در سطح شهرها کاشته میشود.
طبیعت آن: گرم و خشک است.
ترکیب شیمیایی: اسانس روغنی - اسانس اسپیک - اترهای لینالیل و ژیلانیل - ژرانیول - پینن - سینئول -
تانن – فنكُن- بورنئول.
خواص درمانی: ۱- پنج گرم از نوع هندی آن را دم کنید و آب صاف کرده ی آن را بنوشید. لطیف کننده ی اعضای بدن، مقوی اعصاب و مفرح روح است، برای افرادی که در امور جزیی زود عصبانی می شوند بسیار مفید می باشد، قوای مغزی و فکری را تقویت می نماید، مقوی حافظه است و فراموشی را درمان میکند، درمان کننده ی وسواس، مالیخولیا، تشنج و استرخاء می باشد، عفونت های بدن را رفع میکند، مقوی معده،، معرق، صفرابر و نیرودهنده است، ضدانگل، ضد نفخ و ضد قولنج می باشد، کمی اشتها را برطرف میکند، درمان کننده ی آب آوردگی انساج در مراحل اولیه است، اختلالات کبدی و طحال را برطرف می سازد، حالت تهوع و ضعف عمومی را برطرف میکند، تپش قلب مبتلایان به ناراحتی عصبی را رفع میکند، لرزش و گریپ، آسم، صرع، سیاه سرفه و لارنژیت را درمان میکند، ترشحات مهبلی را قطع مینماید، سوء هضم های همراه با تخمیرات عفونی روده را برطرف می سازد، احساس کسالت عمومی را رفع میکند، فشار خون را کاهش می دهد، شیره معده را زیاد میکند، ضد بیماری عصبی و بیخوابی میباشد، برای سرماخوردگی خوب است.
2-ده تا پنجاه گرم از نوع هندی آن را در یک لیتر آب جوش پانزده دقیقه دم کنید و آب آن را صاف کرده روزی دو فنجان از آن را صبح و عصر بنوشید؛ بعد از صبحانه و قبل از شام نوشیده شود. مدر و صفرابر است، حبس البول را درمان میکند، عفونت های مجرای تنفس، درد گلو و آنژین را برطرف می سازد، مقوی بدن و دل و احشای جمیع قوای ظاهری و باطنی و مصفی روح است دلهره و خستگیهای عصبی، بواسیر و زردی را درمان میکند، بند آورندهی خون است ،کولیپ، فلج ،حسبه یا تیفوئید، سردردهای مزمن و ضربه خوردگی های مغزی را درمان میکند، قاعدگی ماهیانه را تنظیم مینماید.
3- هر روز بین صبحانه و ناهار و بین شام هربار یک فنجان از دم کرده ی آن را بنوشید و همچنین خشک آن را بسایید و بر کف سر بپاشید و سر را بپیچید یا کلاهی بر سر گذارید.عصبانیت را برطرف می سازد، سرگیجه را رفع میکند و سردرد نیمه ی سر یا میگرن را درمان میکند.
۴-هر روز ۱۶ گرم آن را نرم بکوبید و با آب و عسل مخلوط کنید و بخورید. زخم سر را درمان میکند.
5- ده گرم آن را در یک لیوان آب بجوشانید، بعد آب صاف کرده ی آن را با ۲۵۰ گرم عسل مخلوط کنید و به تدریج بخورید. سردردهای مزمن را درمان میکند.
6- صد گرم خشک آن را بکوبید و در یک لیتر روغن زیتون مخلوط کرده و هشت روز در مقابل آفتاب بگذارید، بعد هر روز موضع درد را با آن ماساژ دهید. ورم و درد شصت پا یا نقرس را درمان میکند.
7-مالیدن و شست و شو با آب جوشانده ی گرم آن، برای درمان نقرس، ناراحتی های رماتیسمی، کوبیدگی، در رفتگی های عضوی و خون مردگی ها مفید میباشد.
8-حمام با آبی که حاوی اسانس استوخدوس باشد، ضد سرماخوردگی است،اعصاب را آرام میکند، نیروبخش است ، خارش و بیماری های قارچی اندام تناسلی را از بین میبرد ، ضد افسردگی و افکار پریشان است ،تعادل روحی را برقرار می،سازد،سرخجه ، مخملک و آبله را درمان میکند.
تذکر: کسانی که برای ناراحتی های ریه آن را مصرف میکنند، حتماً باید با کتیرا و صمغ عربی مصرف نمایند، کسانی که مبتلا به عطش یا آشفتگی هستند و همچنین اشخاص صفراوی مزاج باید آن را با سکنجبین بخورند.
گردآورنده:زینب قاری
منبع:کتاب اسرار گیاهان داروئی از احمد حاجی شریفی(عطار اصفهانی)
