تهدیدها وآسیب های فضای مجازی برای خانواده

گرچه دستیابی آسان به انواع اطلاعات از مزایای فضای سایبری است، اما معایبی نیز دارد. سایبر چاقویی دو لبه است که ما می‌توانیم از آن به سود یا ضرر خود مدد بگیریم دراین مقاله برخی از آسیب هایی که این فضا می تواند در زندگی کاربران اثربگذارد را مورد بررسی قرار می دهیم.

تغییر در سبک زندگی و معیارهای ارزشی و فرهنگی اسلامی و ایرانی:
گسترش فضاهای مجازی نامناسب و با محتوای ضداسلامی و با فرهنگی غربی در اینترنت و افزایش شبکه‌های ارتباطی جدید، موجب شده است که معیارها و ارزش‌های اسلامی دچار آسیب و خطر شود و تعارضاتی را برای افراد خانواده ایجاد نماید. چنان‌که شاهد آن هستیم که امروزه با گسترش این ارتباطات در دنیای جدید، ارزش‌های دینی همچون تعصب و حفظ ناموس و غیرت‌ورزی کم‌اهمیت می‌شوند.

تغییر هویت فرهنگی و اجتماعی و فردی خانواده‌ی ایرانی:
به هویت فردی افراد در فضای اینترنت نیز باید توجه نمود. هویت واجد سه عنصر است: عنصر شخصی، فرهنگی و اجتماعی که هریک در تکوین شخصیت فرد نقش مهمی را ایفا می‌کنند. اما در این میان، هویت شخصی ویژگی بی‌نظیری را شکل داده و هویت اجتماعی در پیوند با گروه‌ها و اجتماعات مختلف قرار می‌گیرد. اینترنت صحنه‌ی فرهنگی و اجتماعی است که فرد خود را در موقعیت‌های متنوع نقش‌ها و سبک‌های زندگی قرار می‌دهد. در این فضای عمومی، مهارت و قابلیت فرهنگی تازه‌ای لازم است تا بتوان در این میدان فعالیت کرد.
جوان، به‌خصوص در دوران بلوغ، که مرحله‌ی شکل‌گیری هویت اوست و همواره به‌دنبال کشف ارزش‌ها و درونی کردن آن‌هاست، با اینترنت و حجم گسترده، حیرت‌انگیز و گوناگون اطلاعات مواجه می‌شود و ناچار است که در این دنیای مجازی، هویت خویش را از این طریق پیدا کند. لذا ممکن است اینترنت در هویت‌یابی جوانان اثر منفی داشته باشد.
علاوه بر این، بعضی مواقع برخی از ویژگی‌های شخصیتی همچون سن، تحصیلات، محل سکونت و یا جنسیت در اینترنت از میان می‌رود. به‌عنوان نمونه، بسیاری از افرادی که در اتاق‌های چت مشغول گفت‌وگو با یکدیگرند، با مشخصاتی غیرواقعی ظاهر می‌شوند و از زبان شخصیتی دروغین که از خود ساخته‌اند و آن را به مخاطب یا مخاطبان خود معرفی کرده‌اند، صحبت می‌کنند و همین شخصیت‌های ناشناس و فاقد هویت بر یکدیگراثر می‌گذارند که تأثیرات و عواقب منفی آن بر فرد و خانواده ناگوار است.

ترویج نابهنجاری‌ها و بی‌بندوباری‌های اخلاقی و برقراری روابط غیرمتعارف:
یکی از مهم‌ترین آسیب‌های تهدیدکننده‌ی اینترنت و فضای مجازی برای جامعه و خانواده‌ی ایرانی، نفوذ نابهنجاری‌ها و ضدارزش‌های اخلاقی غرب از طریق استفاده از این فناوری به خانواده و تزلزل بنیان آن است. چراکه خانواده حریمی است که اخلاق و معیارهای ارزشی، محکم‌ترین عامل برای حفظ روابط آن محسوب می‌شود. استفاده‌ی کاربران اینترنت از هرزه‌نگاری‌ها و سایت‌های غیراخلاقی پیامدهای نابهنجاری برای خانواده، از جمله مشکلات زناشویی و اختلافات زوجین و مشکلات جنسی برای فرزندان، در پی دارد.

علاوه بر این، امروزه شاهد شیوع شبکه‌های ارتباطی مجازی هستیم که با استقبال زیاد مردم به‌ویژه جوانان مواجه بوده است. این شبکه‌ها علاوه بر مزایا و فوایدی که در برقراری ارتباط سریع و آسان دارند، زمینه‌ی ارتباط و آشنایی افراد را با غیرهمجنسان و یا غیرهمسالان خود به‌راحتی فراهم نموده‌اند. این موضوع از مسائل تهدیدکننده برای افراد خانواده محسوب می‌شود؛ چراکه با ایجاد ارتباطات کنترل‌نشده و نامتعارف، خطرات بسیاری از جمله جدایی افراد از خانواده و دوستی‌های خطرناک را به‌دنبال دارد.
مهمترین مسئله‌ی خطرناک در این رابطه این است که بعضی از افراد و به‌ویژه جوانان برای برآورده ساختن نیازهای جنسی خود، از اینترنت و شبکه‌های غیراخلاقی و دوست‌یابی استفاده می‌کنند. نتایج مطالعات یک تحقیق نشان می‌دهد که بسیاری از کاربران چت‌روم‌ها علاقه‌مند به چت‌های شهوانی‌اند و به‌علت نارضایتی از روابط زناشویی، تمایل به دوستی با جنس مخالف و عقده‌های جنسی و روحی، از این فناوری استفاده می‌کنند که این مسئله معضلات روانی و ناهنجاری جنسی مختلفی را برای این افراد و خانواده و به‌تبع جامعه به‌همراه دارد که لازم است در این زمینه تدابیری جدی اتخاذ شود

ایجاد نا رضایتی خانوادگی:
یکی از بزرگترین معضلات اجتماعی که جوامع امروزی به آن مبتلا شده اند، ضعف بنیان خانواده است. بالا رفتن سن ازدواج، افزایش آمار طلاق؛سرد شدن ارتباطات عاطفی، نارضایتی از زندگی خانوادگی همگی از مشکلات عمیقی است که دامنگیر خانواده ها شده است. وقتی نگاهی به علل بروز این مشکلات از دیدگاه کارشناسان می پردازیم، می توانیم سهمی را نیز از فضای مجازی مشاهده کنیم..

کارشناسان معتقدند استفاده از این فضا نه تنها باعث تغییر شکل روابط میان اعضای خانواده شده بلکه سطح توقع از زندگی مشترک
را نیز تغییر داده است. فرزندان به جای برقراری ارتباط با والدین، سرگرم ارتباطات مجازی و سرگرمی های این فضا شده و از ارتباطات واقعی و آموزش های مورد نیازشان دور شده اند. زوجین این فضا را محلی برای اختلافات خانوادگی شان قرار داده اند و به جای استفاده از نظرات کارشناسان، خود را در معرض راهنمایی های غلط مطرح شده در این فضا قرار می دهند. این فضا حتی زمینه را برای روابط نامشروع و خیانت های میان زوجین باز کرده است. این موارد و موارد بسیار دیگر، همگی ناهنجاری هایی هستند که فضای مجازی زمینه ساز آن بوده است.

توقف رشد مغز و یادگیری:
جوانان و نوجوانان مبتلا به اعتیاد اینترنتی در طول زمان دچار تغییرات ساختاری خصوصا در قشر خاکستری مغز خواهند شد که می‌تواند کیفیت یادگیری و روند تحصیلات آن‌ها را مختل کند.
اختلالات در خواب:
مطالعات متعدد نشان داده است که افزایش استفاده از رسانه‌های اجتماعی و تجهیزاتی مانند تلفن، لپ تاپ و ... قبل از خواب ارتباط معنی‌داری با کیفیت پایین خواب در جوانان و نوجوانان دارد.
سخن پایانی:
، اینترنت فضایی است که امکانات، قابلیت‌ها و فرصت‌ها و تهدیدهای متعددی را برای انسان امروز فراهم نموده چنان که بیان شد
است. این فناوری انسان را به فضای گسترده‌ی ارتباطات جهانی پیوند زده است و کانون‌های مختلف اجتماعی از جمله خانواده را تحت‌تأثیر شگرفی قرار داده نفوذ و گسترش این فناوری به‌گونه‌ای است که از آن گریزی نیست و نمی‌توان آن را از صحنه خارج کرد. ازاین‌رو آنچه در رویارویی با این فضا مهم است، ترس از مخاطرات و آسیب‌های آن نیست، بلکه مدیریت درست و بهینه‌ و اطلاع‌رسانی و تربیت اعضای خانواده به‌خصوص نسل جوان در استفاده از این ابزار است.

منابع:سایت های۱ -ایران هشدار۲- فضای مجازی ۳-ایسنا