حضرت زهرا الگوی ( ابرار )

یکی از عوامل اساسی در تکامل عنصر اسوه است . به یقین ارائه تعریف جامعی از اسوه درهمه موضوعات مربوط به حیات مادی و معنوی بشر که نتواند با برقراری اعتدال بین نیازها و استعداد انسانی ، آنها را درحد طاعت بشری به کمال لایق خود برساند ، بدون هدایت وحی توفیق بایسته را خواهد یافت . زیرا برای دست یابی به الگوی مذکور باید خود جستجوگر انسان و ابعاد شخصیت انسانی را بشناسد ، به تمامی حقایق وجودی او و راه کمال و ایجاد اعتدال بین قوای او به درستی پی برده باشد سپس فرد یا افرادی را که درتمامی آن ابعاد خویش را تا نقطه کمال رسانیده باشند ، بشناسد و آنگاه با اسوه قرار دادن آنها ، خود دراین راه بپیماید

از مسائل ضروری در همه دوران ها به خصوص امروزه غیر ممکن بودن این امر است . بنا براین یافتن اسوه انسانی جز از راه هدایت الهی ممکن نیست زیرا خداوندی که خود آفریدگار انسان است ، بهتر از هرکس به احتیاجات و قابلیتهای مصنوع خویش آگاه است و درباره او فرموده است : ( الا یعلم من خلق و هو الطیف الخبیر )آیا او نسبت به مخلوق خود آگاه نیست ؟ او دانا به لطائف امور و آگاه است ! او می داند که هر کس در چه مرحله ای از مراتب کمال بشری قرار دارد در این باره در قرآن کریم فرمود: ( الله اعلم حیث یجعل رساله ......) خداوند داناترین موجود به جایگاه شایسته اعطای رسالت خویش است

همانطور که معرفی نمونه ها بدون استمداد از وحی ممکن نیست . توصیف اشخاص نیز جدای از برای افرادانسان در غایت دشواری و گاه ناممکن است . به این دلیل با نگاهی به زمانهای گذشته می توان به این نتیجه رسید ، آنها که خواسته اند در باره اسوه های الهی به داوری بنشیند در حق آنان ستم روا داشته ، از مقام و مرتبه ای که حائز آن بودند چشم پوشیدند واز بازگو کردنش لب فرو بستند و یا در دام غلو و زیاده انگاری گرفتار شدند و به آنان مقام الوهیت دادند . بر همین اساس ما که فاطمه (س) را به عنوان ( اسوه ) برای نوع انسان بویژه زنان می دانیم ؛ این موضوع را از زبان وحی شنیدیم و از صراحت کلام رسول خدا گرفتیم . آیات بسیاری از قرآن کریم درباره معرفی اهل بیت عصمت از جمله حضرت فاطمه (س) نازل گردیده اند که بحث درباره آنها خود باب دیگری می طلبد ومنابع حدیثی شیعه و سنی مشحون از این گونه روایات است. در این باره کتابهای مستقلی حتی بوسیله بزرگان اهل سنت تالیف شده است . بخاری در ( صحیح )صفن حدیث طولانی از عایشه چنین نقل میکند : نبی گرامی (ص) به فاطمه فرمود : یا فاطمه الاترفین ان تکون سیده النساء المومنین او سیده النساء هذه الامه ) آیا راضی نیستی که سرور بزرگ زنان مومن یا بانوان این امت باشی ؟

درمیان خصوصیات آن حضرت نیز ، کلام خداوند گویاترین و واقعی ترین معرف است و در این خصوص آیات سوره هل اتی ) برجسته ترین صفات را مطرح کرده است تا مومنانی که درجستجوی کمال حقیقی و رسیدن به درجات عالی انسانی اند ، با چشم دوختن به آن ارزشها خود را در مسیر آن قرار دهند . خداوند در قرآن کریم می فرماید : نیکان – در روز واپسین – از جامی پر ازشراب پاک که آب کافور به آن مخلوط است ، می نوشند و کافور چشمه ای در بهشت است که بندگان خدا از آن می آشامند و به هر سو که بخواهند آن را در جریان می اندازند ( آنها ) به نذز خویش وفا کرده و از روزی که سختی های آن همه گیر است می ترسند . باشدت احتیاجی که به آذوقه خود دارند آن را به مسکین و یتیم و اسیر می بخشند ، و زبان حالشان این است که ما تنها به خاطر رضای خدا به شما غذا دادیم و از شما هیچ انتظار پاداش عملی و زبانی نداریم و از پروردگارمان ، در روزی که شدت و محنت آن بسیار است می ترسیم پس خداوند آنان را از سختی آن روز ایمن ساخت و آثار رحمت و نعمت خویش را بر چهره ها و قلبهایشان نمودار کرد و در برابر صبری که کردند بهشت و لباس بهشتی به آنان پاداش داد !

پیروان اهل بیت عصمت : بر این اتفاقند که این آیات در شان عترت طاهر نازل شده است و این واقعه در کتابهای حدیثی و تفسیری شیعیان از قطعیات به شمار می رود گروهی از بزرگان 1- سوره انسان ، آیات 5 تا 13

اهل سنت نیز به این موضوع در کتب روایی و تفسیری خود تصریح کرده اند زمخشری در تفسیر خود از تفاسر عمده اهل سنت : به نقل از ابن عباس درباره شان نزول این آیات می گویند : حضرت حسن و حسین (ع) مریض شدند رسول خدا (ص) به همراه عده ای از مردم که با او بودند از آن دو عیادت کردند آنها به علی (ع)پیشنهاد دادند برای شفای فرزندان خود نذر کند پس آن بزرگوار و همسرش فاطمه (س) و فضه خدمتکار آنان بود نذر کردند که اگر آن دو سلامت خویش را بازیابند و به شکرانه آن ( سه روز ) روزه بگیرند . آن دو شفا یافتند . اهل بیت نیز تصمیم گرفتند تا به نذر خود وفا کنند در حالی که دستشان از آذوقه تهی بود بنابراین علی (ع) از شمعون خیبری شخصی یهودی به مقدار سه صاع جو قرض گرفت آنگاه حضرت فاطمه (س) یک صاع از آن را آرد کرد و پنج قرص نان به تعداد افراد منزل پخت تا سفره پهن شد و آنها خو استند تا افطار کنند ، شخص سائلی رسید و اظهار داشت : درود خدا بر شما ای خاندان پاک محمد (ص) من از مسکینهای مسلمانم مرا اطعام کنید خدای متعال از غذای بهشت به شما عوض دهد آنان نیز آن شخص نیازمند را بر خویش ترجیح دادند و شب را در حالی که جز با آب افطار نکردند به صبح آوردند روز بعد نیز روزه گرفتند حضرت فاطمه ( س) با صاع دیگری از آرد نان پخت وقت افطار یتیمی از راه رسید و عرض حاجت کرد این بار نیز آن یتیم مقدم داشته و همگی غذای خود را به او بخشیدند و با آب افطار کردند . روز سوم هنگام افطار اسیری بر در خانه آمد و تقاضای طعام کرد . آنان هم نان خود را به او دادند و بدین صورت اهل بیت پیامبر (ص) به نذر خود وفا کردند روز بعد علی علیه السلام دست دو فرزندش حسن و حسین (ع) را گرفت و نزد (رسول خدا (ص) رفت تا چشم مبارک آن حضرت به آنان که از شدت گرسنگی بر خویش می لرزیدند افتاد فرمود : این حال که در شما می بینم برایم سخت است آنگاه حرکت کرد و همراه آنان نزد فاطمه (س) رفتند .

رسول خدا دخترش را دید که در محراب عبادت ایستاده مشغول راز و نیاز است و از بی غذایی شکم مبارکش به پشتش چسبیده و چشمهایش به گودی رفته آن حضرت از این حالت بسیار متاثر شد. در همان موقع جبرئیل نازل شد و آیات مذکور از سوره ( هل اتی ) در شان خاندان پاک پیامبر برایش قرائت کرد و تبریک و تهنیت خداوند را به خاطر داشتن چنین اهل بیتی به رسول الله (ص) رساند .

فاطمه (س) اسوه بانوان مومن .

خداوند متعال از بین تمامی برابر تعدادی را گزینش کرد و آنان را که کاملترین افراد بشر پس از رسول خدا هستند به عنوان مقتدا به جهانیان شناساندند و شریفترین و لطیف ترین حالات و اوصاف انسانی را که در داستان ایثار آنان تبلور یافت به عنوان درسی آموزنده راهی به سوی کمال ، تفسیری برای حیات صحنه ای برای امتحان ، اوجی برای پرواز مطهری برای شکوفایی و بار نشستن قابلیتهای انسان برای مومنان بازگو کرد و به این ترتیب برآنان منت گذارد . دراین واقعه از دو بانوی پاک سخن به میان آمده است . اولین آنها حضرت فاطمه (س) به عنوان اهل بیت و مقتدا و دیگری فضه به پیرو و دست پرورده خاندان عترت است . فضه آن چنان خویش را فانی در فاطمه (س) کرد و او میثاقی جانانه جاودانه بست که خود را داوطلبانه در این صحنه پر شور ایثار و نوعدوستی شریک ساخت و به این منزلت بی بدیل دست یافت صحنه پر افتخاری که فضه آفرید برای کسانی که به بهانه معصوم بودن ائمه و معمول بودن ما از پیروی آنان سرباز میزنند عذری باقی نمیگذارد .

بخشی از صفاتی که در این آیات و شان نزول آن به چشم می خورد عبارتند از :

توجه به خدای متعال و کمک خواستن از او
وفای به پیمان
ایثارو گذشت
اخلاق در عمل
ترس از روز حساب
صبرو استقامت
عبادت و ثبات در آن
1-توجه به خدای متعال و کمک خواستن از او

این جریان به بشر یاد میدهد که باید همواره رو به سوی او داشت و توجه به اسباب مادی نباید چشم بشر را محدود فکر کند بلکه باید بسوی ماورای دنیای ماده نظر داشته باشد و به منشاء هستی چشم بدوزد و در همه حال از جمله در گرفتاریها و شدائد ، رو به جانب او آرد و رفع مصیبت و نیز شفای مریض را از او بخواهد ؛ در عین به کارگیری اسباب ، شفا دهنده واقعی را خدا بداند واین چیزی است که بشر فرو رفته در هوس ها و شهوات و خو گرفته با ظواهر طبیعت از فقدان آن رنج می برد و در شعله های بی توجهی بدان می سوزد و دراین میان اهمیت توجه به دو وسیله معنوی عمده یعنی ( اصل نذر ) و ( روزه ) که قران کریم نیز بدان توصیه فرموده است . به خوبی مشهور و کار آیی این دو وسیله برای برآمدن خواسته ها در نظر مومنان بر اثر تجربه های بی شمار کاملا آشکار است .

2- وفا ی به پیمان

این صفت از باشکوهترین جلوه های رفتاری انسانهای کامل است که در سایه آن تمامی ارزشها اعمال تعهدات اجتماعی عملی میشود و نهادهای گوناگون آن شکل میگیرد و بالاتر آن که رابطه بین انسانها و خدا تحقق می یابد ؟ همچنان که برخی گفته اند : ( وقتی افرادی بر سر پیمانی که خویش بر خود واجب کرده اند این گونه وفادار باشد چنین کسانی قطعا به پیمانهای الهی وفادار خواهند ماند )

3- ایثار و گذشت

یکی از موانعی که در برابر رشد و تعالی انسانی و از غلیظترین حجابهای ظلمانی در حوزه معرفت بشری ، حجاب خودخواهی و خود بینی است . نقطه مقابل آن ایثار است که نه تنها شخص از خود بینی دست میکشد بلکه با گذشت خود، تمام توجه اش با همنوع خود معطوف میکند و گوهر انسانی خود را آشکار می سازد . تا وقتی که انفاق از زوا ئد زندگی از شوائب خودنگری نیست و نوعدوستی در آن حضور ندارد و یا بسیار کم رنگ است ولی آنگاه که از مایحتاج و مال مورد علاقه باشد محض نوعدوستی و دیگر خواهی است و به صراحت قرآن مجید را ه فلاح جز این طریق میسر نیست .

4- اخلاق در عمل

قرآن کریم در بیان انگیزه اهل بیت از ایثار تنها عامل این حرکت را سبک رضایت خدا معرفی میکند از این رو آنان با همه فشاری که برخورد وارد کردند خیال انتظار هرگونه پاداش عملی و حتی زبانی و سپاسگذاری را از خود دور ساختند .

5- ترس از روز حساب

سختی ها شروری ها که در عالم طبیعت هست ، همانند شادی ها و رفاه نسبی زودگذر ، محدود ، منطقه ای وجزئی است ؟ بر خلاف شدائد قیامت که فراگیر وکلی است به سراغ همه می رود و دامن همه میگیرد و هیچ فردی را گریزی از آن نیست و لذا سزاوار است مردم در هر مقام و عشیره و نژادی که هستند از آن هراسناک باشند مگر آنان که بتوانند در پناه عمل خالص و کسب رضای خداوند مامنی برای خود بسازند

6- صبرو استقامت

خداوند متعال به اهل بیت ( رسول اکرم (ص) ) وعده نعمتهای بی پایان بهشت را میدهد و آن را پاداش صبر و مقاومت آنان معرفی میکند این امر تاکید بر این است که بهشت را برای هر کس که باشد به بها میدهد نه به بهانه

7-عبادت وثبات در آن

از برجسته ترین نکته های این داستان و از شکوهمندترین تله های رفیع این نمایش عظیم و پر افتخار انسانی ، همان قسمت آخرین این واقعه است که : ( وقام فانطلق معهم فراتی فاطمه فی محرابها قد التصق ظهرها ببطنها و غارت عیناه ..........) پیامبر (ص) به همراه علی (ع) و حسن و حسین (ع) به سوی خانه فاطمه آمدند رسول خدا (ص) دید دخترش درمحراب عبادت قرا رگرفته در حالی که شکمش به پشتش چسبیده و چشمان مبارکش به گودی رفته است .

منبع – نرم افزار کتابخانه تخصصی ریحانه حوزه علمیه اصفهان