بسم الله الرحمن الرحیم
سیره امام حسن عسکری (علیه السلام)؛ الگوی جوانان(قسمت اول)
حضرت آیتالله خامنهای دربارهی امام حسن عسکری(علیهالسلام) فرمودند: «این روزها متعلق به امام عسکری (سلاماللّهعلیه) است، که میتواند الگوی همهی مؤمنان، بخصوص جوانان باشد. این امامی که موافقان و مخالفان، همه، اعتراف کردند به فضل او، به علم او، به تقوای او، به طهارت او، به عصمت او، به شجاعت او در مقابل دشمنان، به صبر و استقامت او در برابر سختیها.» ۱۳۹۰/۱۲/۱۰
باتوجه به اهمیتی که شناخت سیره و زمانه امام حسن عسکری (علیهالسلام) دارد و در این باره کمتر سخن به میان آمده است، بخش فقه و معارف پایگاه اطلاعرسانی در این یادداشت ظرفیت پنهان سیره و زمانه امام حسن عسکری(علیهالسلام) در الگودهی به جوانان را بررسی کرده است.
ملاحظه منابع مربوط به تاریخ و سیره زندگانی امام یازدهم شیعیان نشان میدهد، به رغم کوتاه بودن مدت امامت آن حضرت، محدودیتهای به وجود آمده توسط حکومت برای ایشان و پیروانشان به دلیل آگاهی عباسیان از تفکرات ائمه مبنی بر مستحق دانستن خود بر رهبری مسلمین، همان اخبار و روایات به دست رسیده درباره امام حسن عسکری(علیهالسّلام) نیز آن چنان که باید، مورد توجه و تحلیل قرار نگرفته و گاه از دیدگان شیعیان پنهان مانده است. حضرت آیتالله خامنهای با اشاره به بخشهایی از ویژگیهای شخصیت آن امام همام به ظرفیت خاموش سبک و سیره زندگانی آن حضرت که میتواند الگویی ثمربخش برای جوانان تلقی شود، اشاره نموده و فرمودند:
«این روزها متعلق به امام عسکری (سلاماللّهعلیه) است، که میتواند الگوی همهی مؤمنان، بخصوص جوانان باشد. این امامی که موافقان، شیعیان، مخالفان، غیر معتقدان، همه، شهادت دادند و اعتراف کردند به فضل او، به علم او، به تقوای او، به طهارت او، به عصمت او، به شجاعت او در مقابل دشمنان، به صبر و استقامت او در برابر سختیها. این انسان بزرگ، این شخصیت باشکوه، وقتی به شهادت رسید، فقط بیست و هشت سال داشت.»
در یادداشت پیشرو، مرور کوتاه بر شرایط زمانه امام حسن عسکری(علیهالسلام) و طرح فضائل و مناقب آن حضرت توسط موافقان و مخالفان، به عنوان مقدمه برای طرح برخی محورهای منش و رفتار آن حضرت در دستور کار قرار گرفته است.
محدودیتهای سیاسی و اجتماعی امام (علیهالسّلام) و پیروانشان
زمانه حضرت امام حسن عسکری(علیهالسّلام) را باید از دشوارترین دورهها در طول زندگانی ائمه(علیهمالسّلام) دانست که هم آن حضرت و هم پیروانشان به طور بیسابقه با محدودیت سیاسی و اجتماعی مواجه شدند؛ تا آنجا که در هنگام حضور حضرت در زندان هم، جاسوسانی از ایشان مراقبت میکردند یا آزادی آن حضرت مشروط به آن بود که دوبار در هفته حضور خود را به دارالخلافه اعلام کنند. جالب است که اصحاب حضرت حتی اجازه صدا زدن ایشان را در مکانهای عمومی نداشتندو گاه پیش میآمد که آنان نیز همراه امام(علیهالسّلام) زندانی می شدند. در مورد چرایی فضای امنیتی در عصر حضرت عسکری(علیهالسّلام) باید گفت حکومت با جمع میان «آگاهیای که از تفکرات بنیادین رهبران امامیه داشت که خود را محقّ در حکومت بر مسلمانان میدانستند»، «فعالیت چشمگیر دیگر گروههای سیاسی که برای مخالفت با عباسیان دست به شمسیر شده بودند» و «سعایتهایی که بر ضد امام عسکری(علیهالسّلام) مبنی بر دریافت اموال یا وجوهات از مردم و یا دریافت و ارسال نامههای فراوان و به صورت مخفیانه میشد،» اینگونه تحلیل میکرد که امام عنصری خطرناک است که میتواند تهدیدکننده منافع حکومت باشد. از این رو حدود ۶ سال امامت حضرت عسکری(علیهالسّلام)، همراه با اضطراب فراوان برای اصحاب و پیروان ایشان بود. اصحاب هم نسبت به احتمال ترور حضرت نگران بودند و هم نسبت به آینده و ادامه حیات اجتماعی خود و خانوادهشان. اقدامات مدبرانه حضرت برای حل مشکلات فکری، معنوی و مادی شیعیان
با این حال مشاهده میشود که امام(علیهالسّلام) حرکت پرشتاب دیگر ائمه(علیهمالسّلام) را در هدایت جامعه ادامه داده است. چنان¬چه با افزایش شمار شیعیان در برخی مناطق و یا مهاجرت برخی از آنان به مناطق دوردست که به خاطر تأمین معاش یا ظلم حکومت صورت میگرفت، وکلایی از سوی امام(علیهالسّلام) برای رتق و فتق امور شیعیان در آن شهرها معرفی میشد. برای نمونه امام(علیهالسّلام) فقط در محدوده ایران، با شیعیان حاضر در خراسان و جبال و گرگان گرفته تا قم و اهواز از طریق وکلا ارتباطی وثیق داشتند.
ایشان با وجود شرایط یاد شده در حل نیاز شیعیان به وسیله ارسال نامه، لحظهای درنگ نکردند. از طرح و رد بدعتهای حکومت ابایی نداشتند؛ و برای نمونه زینت کردن مساجد همچون قصرها را رد نمودند. با صراحت از ولایت امیرمؤمنان یاد میکردند؛ و برای نمونه مقصود پیامبر(صلّیاللهعلیهوآله) از عبارت «مَن کُنتُ مَولاهُ فَهذا عَلیٌّ مَولاه» را روشن نمودن دسته حزب الله از میان فرقهها و گروههای دیگر خواندند. در همان شرایط اختناق، حضرت در عبارتی خود را از «شیران مبارز در برابر ظلم و ضربهزنندگان به صورت دشمن» خوانده است و به نظر تنها با همین روحیه و ویژگی است که موفق شدند در شرایطی که باید مهمترین و آخرین زمینههای عصر غیبت را برای شیعیان فراهم کند، هم به حل مسائل فکری و معنوی شیعیان بپردازند و هم ارسال اموال برای حل مشکلات مالی آنان را پیگیری نمایند. در همین حین، تشکیلات وُکلا را انسجام بیشتری بخشد و با اتکا بر عنایت خداوند پیوسته در نامهها، پیروان را به ناچیز پنداشتن ظلمِ حاکمان در برابر امید و توکل بر خداوند سفارش نماید.
ادامه دارد...
گردآورنده:زینب قاری
منبع:سایت آیت الله خامنه ای