بسم الله الرحمن الرحیم
نکاتی پیرامون ماساژ
تاریخچه ی ماساژ
با سیری که در تاریخ متوجه می شویم ماساژ درب تمام ملل و با فرهنگ های مختلف مرسوم بوده و شاید دلیل رواج آن عامه پسند آن نزد تمام مردم باشد و در گذشته مردم بدون اینکه از تاثیرات فیزیولوژیکی و درمانی ماساژ آگاهی داشته باشند از آن استفاده می کردند ، مثلا در ضربدیدگی ها اولین اقدام آنها تکان دادن یا مالش عضو صدمه دیده بوده است . در این ملل و اقوامی که در گذشته از ماساژ به شکل وسیع تری استفاده می کردند می توان از مصری ها ، ایرانیان ، یونانیان ، چینی ها و ژاپنی ها نام برد و همین طور از بین دانشمندان و اطباء قدیمی که از تکنیکهای ماساژ استفاده می کردند می توان به بقراط و ابوعلی سینا اشاره کرد . بقراط به نتایج سودمند مالش و ماساژ در تامین و بازگرداندن نیروی عضلانی افراد ناتوان تا حدی پی برد و برای درمان بعضی از عوارض مفصلی و عضلانی از این روش ها استفاده نمود . امروزه نیز از ماساژ با اهداف مختلف و به شکل وسیع و گسترده ای استفاده می کنند و به ویژه در درمان دردهای عضلانی و مفصلی جایگاه ویژه ای را نسبت به سایر روشهای درمانی به خود اختصاص داده است و همچنین در توانبخشی و بازتوانی بیماری های مختلف به شکل خاصی به کار می رود.
تعریف ماساژ
کلمه ی ماساژ از یک کلمه ی یونانی Massein که به معنای مالیدن است و مربوط به یک لغت لاتین Manus به معنای دست گرفته شده است ولی به طور کلی، ماساژ عبارت است از یک سری حرکات منظم ، مرتب و اصولی که روی بافت های بدن به منظور اهداف خاصی به کار می رود. به عبارت دیگر ماساژ عبارتست از یک سری حرکات و مهارت های دستی که به طور منظم و مخصوص بر روی بافتهای بدن جهت تاثیر بر سیستم عصبی ، عضلانی ، پوست ، مفاصل و گردش خون به کارمی رود .
تاثیرا ت فیزیولوژیکی
الف) تاثیر بر پوست : ماساژ در پوست باعث بهتر شدن گردش خون ونیز باز شدن مجاری غدد چربی و عروقی شده که این امر در نتیجه کند شدن بخش قشری پوست صورت می گیرد همچنین سبب تنفس پوستی وعملکرد تراوش آن می شود ، پوست گرم شده و به همین سبب خاصیت الاستیکی و ارتجاعی پوست افزایش یافته و در نتیجه باعث کاهش درد ناشی از کشیدگی پوست هم شده و نهایتا اینکه کمک به دفع سریعتر مواد زاید متابولیکی و از بین رفتن چسبندگی های مزمن می شود .
ب) بر سیستم گردش خون : ماساژ باعث کمک به برگشتن خون و لنف از اندامها و عضلات به قلب می شود و برای رسیدن به هدف فوق یعنی کمک به برگشتن خون باید جهت ماساژ از اندامها به سمت مرکز قلب باشد. در هنگام انجام دادن ماساژ روی مویرگ ها و عروق خونی فشار وارد می شود و همین فشار باعث کمک به برگشتن مواد و خون از عضلات به سمت قلب و در نتیجه از توقف مواد زائد همراه با خون و لنف جلوگیری به عمل می آید .
از طرف دیگر در اثر فشاری که بر روی بافت ها وارد می شود به طور رفلکسی مویرگ ها اتساع (وسیع شدن) پیدا می کند و مقدار خونی که بین بافتها مبادله می شود افزایش می یابد.
ج) بر عضلات و مفاصل: ماساژ باعث بهبود خاصیت ارتجاعی تارهای عضلانی شده ، به انقباض عضله کمک می کند و کاهش آتروفی ( خشک شدن) عضلات را به همراه دارد و باعث افزایش مقدار اکسیژن در عضله می شود . همچنین موجب بهبود جریان اکسیداسیون و احیاء و نیز بهبود عملکرد جذب مواد غذایی در فیبرهای عضلانی می شود . در مجموع ماساژ در بدست آوردن توان از دست رفته عضلات خسته کمک موثری می کند و عضلات را به حالت استراحت برمی گرداند. همچنین ماساژ باعث بهبود جریان گردش خون مفاصل و بافت های اطراف آن ها شده و موجب تسریع جذب تراوشات مفصلی( مایع سینویال) گردیده و تقویت کپسول مفصلی و لیگامنت های مفاصل و نیز بهبود تحرک مفاصل را به همراه دارد .
د) بر دستگاه تنفسی بدن : (به خصوص ریه ها) می تواند در اثر ماساژ دادن فعالیت بهتری داشته باشد . وقتی درمان با ماساژ شروع می شود ،تنفس عمیق تر و کندتر خواهد شد .
در صورت لزوم می توان در طول ماساژ دادن با حرکت های ضربه ای به پشت و ریه ها وارد می شوند مخاط و ترشحات نایژه ای را از ریه تخلیه کرد .
و) بر دستگاه گوارشی بدن : پس از ماساژ دادن تحت تاثیر قرار می گیرد ، به طوری که فعالیت دودی (حرکات موجی شکل) در روده ی بزرگ افزایش یافته ، خروج مواد دفعی تسریع می گردد و با یبوست مقابله می شود . ترشح شیره های گوارشی از کبد ، معده و روده ها را تحت تاثیر قرار می دهد . ماساژ درمانی علاوه بر تاثیر گذاری روی گوارش و هضم غذا ، به جذب مواد غذایی گوارش یافته نیز کمک می کند .
ه) تاثیر بر روی درد : شاید یکی از پرکارترین فواید ماساژ کاهش درد باشد چون ماساژ از یک طرف با بر طرف نمودن مواد زائد در بافتها موجب کاهش درد ناراحتی می شود ( یعنی در اثر افزایش گردش خون عوارضی مانند کوفتگی عضله اسپاسم عضلانی را کاهش می دهد) و از طرف دیگر باعث بالا رفتن آستانه دردگیرنده های عصبی می شود زیرا چنانچه حرکات ماساژ را به صورت ملایم شروع کنیم و به تدریج بر شدت حرکات آن اضافه نماییم امکان دارد در نتیجه این عمل حساسیت گیرنده های درد کاهش یابد و آستانه درد بالا رود .
تاثیرات روحی ماساژ
با توجه به وجود استرس ها وهیجان های ناشی از زندگی روزمره که یک طبیعی به شمار می آید ، عضلات خسته و سفت می شوند و قرار گرفتن در محلی ساکت و آرام ودراز کشیدن بر روی تخت راحت و برخورد ملایم و آرام ماساژی است که باعث ایجاد آرامش در فرد می شوند و همچنین چنانچه درد و ناراحتی فرد متعاقب حرکات ماساژ برطرف گردد تاثیر بسیارمهمی از نظر روحی و روانی به جای می گذارد . معمولا انواع ماساژ با یک مکانیسم مشابه بر روی بدن تاثیر می گذارد . زمانی که ماهیچه بیش از حد فعالیت دارد تجمع مواد زائد از جمله اسید لاکتیک می تواند باعث دردگرفتگی و حتی اسپاسم عضلات شود . علاوه بر این ماساژ باعث افزایش آندورفین ها (نابود کننده های درد) افزایش ترشح هورمون سروتونین (تعدیل کننده خلق و خوی) همچنین ثابت شده هورمون کورتیزول را آزاد می کند به همین دلیل ماساژ اغلب به عنوان یک درمان تکمیلی برای افرادی که سیستم ایمنی آنها بر اثر استرس تضعیف شده است توصیه می شود .
موارد منع ماساژ
1- حرارت بالای بدن : در مواردی که فرد تب شدید دارد . انجام ماساژ توصیه نمی شود . در این مورد پاشویه با آب ولرم و نمک توصیه می شود .
2- جراحات و صدمات تازه : در این موارد تا زمانی که حرکات دست ماساژور احساس ناخوشایندی روی پوست ایجاد می کند ماساژ توصیه نمی شود . ولی از بهبودی نسبی ماساژ به بهبود کامل و برطرف کردن جای زخم به بیماری کمک می کند .
3- بیماری گشادی رگ ها (واریس) : در این بیماری ماساژ در مراحل مشکل خاصی ایجاد نمی کند ولی در مراحل پیشرفته می تواند باعث التهاب ، درد بیشتر و حتی مسدود شدن رگها شود .
4- دوران بارداری
5- افراد سرطانی
6- بیماری ویروسی ، باکتریایی قارچی
7- ناراحتی های پوستی
8- محل ضرب دیدگی ، شکستگی ، دررفتگی
9- دیابت
10- فشار خون بالا
گردآورنده: واحد تحقیق و پژوهش موسسه فرهنگی قرآن عترت اسوه تهران